فرار پروژه سولانا از مهلکه بریتانیا

دسترسی کاربران بریتانیایی به مرینید فایننس محدود شد

«مرینید فایننس» (Marinade Finance) بزرگ‌ترین پروتکل مالی نامتمرکز (DeFi) بر بستر بلاک‌چین سولانا (Solana) است که به‌تازگی دسترسی کاربران بریتانیایی را به‌دلیل نگرانی‌های مربوط‌به رعایت مقررات وضع‌شده از سوی اداره رفتار مالی (FCA: Financial Conduct Authority) مسدود کرده؛ چنین حرکتی برای پروتکل‌های نامتمرکز نامعمول و عجیب به‌نظر می‌رسد ولی نشان‌دهنده رویکرد فعال پلتفرم در واکنش به الزامات قانونی و تنظیم‌گری است.

عناوین این مقاله:

در حال حاضر، کاربران بریتانیایی که سعی دارند به مرینید فایننس دسترسی داشته باشند با پیام هشداری مواجه می‌شوند که ارایه‌ بیشتر خدمات به آن‌ها متوقف شده است و ثبت‌نام جدیدی از شهروندان بریتانیایی به عمل نمی‌آید؛ بااین‌حال، این پلتفرم همچنان به کاربرانی که به‌طور مستقیم با آی‌پی‌های (IP)‌ بریتانیایی متصل می‌شوند، اجازه اقدامات و دسترسی‌های محدودی را مانند برداشت نقدینگی یا ثبت تیکت‌های تاخیر در برداشت می‌دهد.

این پروتکل دیفای روی بستر سولانا، بخش قابل‌توجهی از کل ارزش قفل‌شده در این شبکه را در اختیار دارد. برآوردها نشان می‌دهد که مرینید فایننس از ۳۵۰ میلیون دلار دارایی قفل‌شده در بلاک‌چین سولانا بیش از ۲۴۸ میلیون دلار را به‌صورت سرمایه‌گذاری در محصولات بومی و نقدینگی در اختیار دارد. این امر ناشی از آن است که این پروتکل بازده سالانه از مرتبه ۸.۵ درصد برای سهامداران بومی و ۷.۷ درصد برای سهامداری لکویید ارایه می‌دهد. گفتنی است که ویژگی سهامداری بومی این پلتفرم در اوایل سال جاری معرفی و به‌سرعت فراگیر و محبوب شد. اکوسیستم سولانا به‌شدت شفاف و امن است و خود را پروژه‌ای بدون مرز و مرکز می‌داند ولی چرا اقدامات قانونی دولت بریتانیا به مسدود شدن کاربران این کشور از سوی این پروژه منجر شده است؟ در این مقاله می‌کوشیم به این موضوع بپردازیم. البته پیش از پرداختن به اصل موضوع، مروری بر پروژه‌ سولانا و مرینید فایننس خواهیم داشت.

مختصری درباره سولانا

سولانا (Solana) یک پلتفرم بلاک‌چین بلندپروازانه و نوآورانه‌ای است که با ارایه سرعت و مقیاس‌پذیری بی‌نظیر قصد دارد تا برنامه‌های نامتمرکز (dApps) و سازوکارهای مالی نامتمرکز (DeFi) را متحول کند. سولانا در سال ۲۰۱۷ پایه‌گذاری شد و پروژه متن‌بازی (Open Source) است که از سوی بنیاد سولانا، مستقر در ژنو، مدیریت می‌شود. درحالی‌که شبکه بلاک‌چین آن از سوی سولانالبز (SolanaLabs‌) توسعه یافته است که دفتر مرکزی آن در سانفرانسیسکو قرار دارد.

ویژگی‌های کلیدی سولانا

سولانا به‌دلیل ظرفیت پردازشی تراکنش بالا و کارمزدهای پایین، تمایز محسوسی نسبت‌به دیگر پلتفرم‌های مشابه دارد. برای مثال شبکه‌ سولانا می‌تواند در هر ثانیه هزاران تراکنش انجام دهد ولی اتریوم فقط ۳۰ تراکنش‌برثانیه (TPS: Transactions Per Second) را مدیریت می‌کند.
رمزارز بومی این بلاک‌چین هم‌نام شبکه سولاناست و در صرافی‌ها با نماد SOL نمایه می‌شود. این رمزارز نخستین جهش بزرگ را سال ۲۰۲۱ تجربه کرد و قیمتش تقریبن ۱۲ هزار درصد افزایش یافت. ارزش بازار سولانا در زمان اوج خود از ۷۵ میلیارد دلار فراتر رفت. با این حال، مانند بسیاری دیگر از دارایی‌های دیجیتال، SOL نیز در طول رکود بازار ارزهای رمزنگاری‌شده، یعنی سال ۲۰۲۲ با کاهش ارزش چشمگیری مواجه شد و ارزش کل سولانا در گردش، به کمتر از چهار میلیارد دلار رسید. بااین‌حال، انعطاف‌پذیری خود را نشان داد و توانست تقریبن نیمی‌از ارزش بازار از دست‌رفته خود را ظرف سال گذشته بازیابی کند، در حالی‌که ۴۲۶ میلیون توکن SOL در گردش است.

رمزارز بومی بلاک‌چین سولانا نخستین جهش بزرگ را سال ۲۰۲۱ تجربه کرد و قیمتش تقریبن ۱۲ هزار درصد افزایش یافت

تاریخچه سولانا

«آناتولی یاکوونکو» (Anatoly Yakovenko)، یکی از بنیان‌گذاران سولانا، از تجربیات قبلی خود در طراحی سامانه‌های توزیع‌شده (Distributed System) سود برد که در همکاری‌هایش با شرکت‌های فناوری برجسته مانند Qualcomm Incorporated به دست آمده بود. یاکوونکو به این نکته پی برده بود که همگام‌سازی شبکه با سرعتی مناسب، نکته کلیدی برای افزایش بهره‌وری و ساده‌سازی فرآیندهای شبکه است. این امر به ایجاد یک شبکه بسیار سریع‌تر منجر می‌شود که تنها محدودیتش پهنای باند آن است.
دیدگاه یاکوونکو سود بردن از مفهوم اثبات تاریخ (PoH: Proof of History) بود تا مقیاس‌پذیری بلاک‌چین را افزایش دهد. با بهره‌گیری از PoH هر گره یا نود (Node) در شبکه اجازه می‌یابد به مهرهای زمانی ثبت‌شده (Recorded Timestamp) تکیه کند تا گذر زمان بین رویدادها را به این شکل تایید کرده و اجماع را ممکن سازد. این رویکرد توان شبکه‌ سولانا را به‌قدری بالا می‌برد که می‌تواند با سیستم‌های پرداخت متمرکزی مانند ویزا (Visa) با ظرفیت ۶۵ هزار TPS رقابت کند.

مفهوم اثبات تاریخ

در نوامبر ۲۰۱۷، یاکوونکو مقاله‌ توصیف فنی یا وایت‌پیپر (White Paper) مفهوم اثبات تاریخ را منتشر کرد. این روش اثبات برای ایجاد اجماع با تایید ترتیب زمانی رویدادها عمل می‌کند. او در مقاله‌اش بیان می‌کند که این توالی رویدادها و گذر زمان در دفتر‌کل رمزگذاری (Encoded Ledger) ثبت می‌شود و به فقدان یک منبع زمان قابل اعتماد در شبکه‌های بلاک‌چین موجود می‌پردازد. یاکوونکو تاکید کرد که نبود ساعت‌های استاندارد در بلاک‌چین‌های عمومی به اختلاف در مهر زمانی (Timestamp) رویدادها منجر می‌شود، زیرا هر گره به ساعت محلی خود متکی است. این ناهماهنگی به تصمیم‌گیری متناقض در بین مشارکت‌کنندگان شبکه منجر خواهد شد.
بلاک‌چینی که از این مفهوم بهره می‌برد، می‌‌تواند اطمینان حاصل کند که هر گره به یک منبع زمانی مشترک، همگام و قابل اعتماد تکیه می‌کند، به این شکل اجماع بدون مشکل و با سرعتی بسیار بالا برای هر رویداد در شبکه شدنی خواهد بود.

گام‌های توسعه فناوری

در ابتدا یاکوونکو و پنج نفر دیگر پروژه‌ای با نام لوم (Loom) پایه‌گذاری کردند که در سال ۲۰۱۸ به سولانا تغییر نام داد، تا با پروژه‌ دیگر هم‌نام و بر بستر اتریوم اشتباه گرفته نشود. نام سولانا از یک شهر ساحلی کوچک در نزدیکی سن‌دیگو کالیفرنیا الهام گرفته شده است، جایی که بنیان‌گذاران پیش‌تر در آن ساکن بودند.
در ژوئن ۲۰۱۸، سولانا با انتقال به شبکه‌ای ابری و راه‌اندازی یک شبکه آزمایشی کار خود را آغاز کردند. این شبکه‌ آزمایشی می‌توانست از انفجارهای تراکنشی تا مرتبه‌ ۲۵۰ هزار TPS پشتیبانی کند که می‌توان گفت تمام گام‌های مهم بعدی در همین زمان برداشته شد. از آن زمان، سولانا به گسترش شبکه و افزایش قابلیت‌های خود ادامه داده است. تا دسامبر ۲۰۲۳ سولانا بیش از ۲۵۳ میلیارد تراکنش را با میانگین هزینه‌ تراکنش ۰.۰۰۰۲۵ دلار پردازش کرده است.

طراحی منحصربه‌فرد فناوری سولانا، گلوگاه‌های عملکردی را از سر راه بر می‌دارد که به‌طور معمول پلتفرم‌های بلاک‌چین دیگر با آن درگیر هستند. معماری سولانا امکان مقیاس‌پذیری، امنیت و تمرکززدایی تکان‌دهنده‌ای را فراهم می‌آورد. در این‌جا اعداد، بهتر می‌تواند توان سولانا روشن کند. این بلاک‌چین توان بالقوه‌ای تا ۷۱۰ هزار TPS روی شبکه استانداردی با پهنای گیگابیتی و تا ۲۸.۴ میلیون TPS بر شبکه ۴۰ گیگابیتی دارد.
با همه‌ این توضیحات این پایان کار برای سولانا نیست زیرا این شبکه با وجود PoH از الگوریتم اجماع دیگری نیز همزمان بهره می‌برد. سولانا در شبکه‌ الگوریتم اثبات سهام (PoS: Proof of Stake) را هم به‌کار گرفته است تا به اعتباردهندگان امکان تایید تراکنش‌ها و اجماع بر اساس حجم و تعداد توکن‌های مورد مبادله را بدهد. به‌واقع می‌توان گفت سولانا شاهکاری از فناوری و هماهنگی است.

طراحی منحصربه‌فرد فناوری سولانا، گلوگاه‌های عملکردی را از سر راه بر می‌دارد که به‌طور معمول پلتفرم‌های بلاک‌چین دیگر با آن درگیر هستند

مختصری درباره مرینید فایننس

مرینید فایننس (Marinade Finance) پروتکلی است که روی بلاک‌چین سولانا ساخته شده و به کاربران امکان می‌دهد توکن‌های SOL را به اشتراک بگذارند و پاداش دریافت کنند. این پروتکل از دل یکی از پروژه‌های Solana & Serum Hackathon در مارس ۲۰۲۱ آغاز به کار کرد و به‌طور رسمی در ۲ آگوست ۲۰۲۱ در شبکه اصلی راه‌اندازی شد. از آن زمان، رشد و پذیرش قابل‌توجهی را در اکوسیستم سولانا داشته است.
مرینید فایننس توکن حاکمیتی خود را به‌نام MNDE معرفی کرد که به‌عنوان نماد اصلی برای مشارکت در حاکمیت پروتکل عمل می‌کند. افزون‌بر این، این پروژه نسخه‌ای جداشده از توکن سولانا ایجاد کرده است که با نام (Marinade SOL: mSol) شناخته می‌شود. هنگامی‌که کاربران توکن‌های خود را در استخر مرینید قرار می‌دهند، mSOL را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند. شایان ذکر است که مرینید فایننس از کمک‌های مالی Solana و Serum بودجه‌اش را تامین می‌کند.

ماموریت

هدف مرینید فاینننس ایجاد پروتکل لیکویید استکینگ است که برای کاربران و پروژه‌های موجود در اکوسیستم سولانا در دسترس باشد. برای دستیابی به این هدف و جذب طیف گسترده‌تری از سرمایه‌گذاران، این پروژه به‌تازگی خدمت سهامداری بومی راه‌اندازی کرده است که به کاربران امکان می‌دهد SOL را در چندین اعتبارسنجی شبکه به اشتراک بگذارند [۱۰].

حاکمیت در پروتکل مرینید

این پروژه پروتکلی کاملن غیرمتمرکز متکی است؛ به این معنی که از سوی فرد یا گروه خاصی اداره نمی‌شود بلکه به‌عنوان یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز یا دائو (DAO) عمل می‌کند. برای شرکت در مدیریت مرینید، کاربران باید توکنی خاص به‌نام veMNDE داشته باشند که از توکن MNDE مشتق شده است و می‌توان آن را با قفل کردن توکن‌های MNDE در Realms به‌دست آورد.
دارندگان توکن‌های veMNDE دارای قدرت رای هستند که به آن‌ها امکان می‌دهد به‌طور فعال در اداره پروتکل Marinade مشارکت کنند و در مورد پیشنهادها رای دهند. در اصل، هر دارنده توکن veMNDE عضو Marinade DAO می‌شود و می‌تواند به حاکمیت پروتکل کمک کند.

مساله مرینید فایننس با قوانین بریتانیا چیست؟

پارلمان و وزارت خرانه‌داری بریتانیا در اقداماتی که از سال ۲۰۱۷ شروع شده می‌کوشد برای دارایی‌های رمزنگاری‌شده (Crypto Asset) به قانون‌گذاری و تنظیم‌گری بپردازد. رویکرد دولت بریتانیا در یک نگاه کلی و حقوقی، منطقی به نظر می‌رسد، چراکه به‌جای ارایه قانون‌های رنگارنگ و خلق‌الساعه، در حال تطبیق تدریجی مجموعه‌ای از قوانین موجود در زمینه‌های مختلف مالی و تجاری است؛ اما در باطن موضوع، اقدامات دولت بریتانیا شدید و محدودکننده آزادی‌های اقتصادی است. حتی گزارش جدید کمیته برگزیده خزانه پارلمان (The Treasury Select Committee) بریتانیا، بی‌شک با نگرشی منفی و سراسر آمیخته با نگرانی درباره کلیت فناوری‌ و فعالیت‌های مالی بلاک‌چینی تدوین شده است؛ چراکه پیشنهاد داده این عرصه مانند «قمار» فرض شود و تنظیم‌گری‌ها در این حیطه شبیه آن باشد. البته به نکات مثبت و امکانات خوبی که دارایی‌های دیجیتال فراهم می‌کند هم در گزارش کمیته اشاره شده است.

گزارش جدید کمیته برگزیده خزانه پارلمان بریتانیا، با نگرشی منفی و سراسر آمیخته با نگرانی درباره کلیت فناوری‌ و فعالیت‌های مالی بلاک‌چینی تدوین شده است

در واقع درون حاکمیت فعلی بریتانیا، نگاه کنترل‌گر بر عرصه‌های اقتصادی تسلط بسیاری دارد (توجه شود که شرایط فعلی بریتانیا در مقایسه با خود این کشور و رویکرد اقتصاد و سیاست‌گذاری اقتصادی آن در طول تاریخ به‌سوی کنترل‌گری تمایل دارد). به‌نظر می‌رسد نیت سیاست‌مداران بریتانیایی خودبسندگی بیشتر، حفظ ارزش پول ملی و دفاع از حقوق کاربران و مصرف‌کنندگان است ولی در عمل می‌تواند به خروج سرمایه و کاهش پویایی اقتصادی در این عرصه‌ مترقی منجر شود.

دولت بریتانیا در عمل شمشیر را از رو بسته است؛ چراکه تمامی فعالیت‌های رمزارزی بر فرض این‌که ریسکی مشابه دیگر فعالیت‌ها دارند، ذیل قوانین عجیبی قرار گرفته است. برای مثال یکی از عجیب‌ترین اقدامات، اعلام فهرستی از صرافی‌ها تحت عنوان «غیرمجاز و نامعتبر» است. بنابر نظر ‌FCA، هرگونه آگهی سرمایه‌گذاری یا تجارت باید واضح و بدون ابهام باشد و ریسک‌ها و موارد دردسرساز برای کاربران و مشتریان به‌‌خوبی روشن شود. از این‌رو، قانون‌گذار و دستگاه‌های اقتصادی باید تعیین کنند که چنین آگهی‌هایی اول مجاز است، دوم در چهارچوب کدام دسته از قوانین جای می‌گیرد و سوم ابهام دارد یا خیر. این درحالی است که هنوز به‌طور مشخص و مصداقی، متممی پیشنهاد نشده که شرایط متفاوت بازارهای بلاک‌چینی و نامتمرکز را درک و لحاظ کند. ضمن این‌که دولت بریتانیا هم با همه‌ این تصمیمات، هیچ‌گونه آیین‌‌نامه یا بند قانونی حمایتی از کارآفرینان یا کاربران پیشنهاد نکرده، دست‌کم برای آن دسته از عوارض احتمالی که ناشی از اقدامات و القای خود حکومت است.

بر پایه تصمیمات جدید FCA، همه‌ فعالیت‌های مرتبط‌با دارایی‌های دیجیتالی باید در چهارچوب قوانین تبلیغات این سازمان قرار بگیرد، به عبارت دیگر، بازاریابی محصولات یا خدمات مرتبط‌با رمزارزها به صلاح‌دید و شرایط وضع‌شده از سوی این سازمان در جغرافیای حقوقی بریتانیا محدود است. از سوی دیگر، دولت می‌تواند قوانین سهام‌داری و اوراق بهادار نیز برای پروژه‌ها و عرضه‌های بلاک‌چینی لحاظ کند. بنابر این توضیحات اگر FCA پایه عملکردش را پیشنهاد کمیته‌ برگزیده خزانه بگذارد، درعمل هرگونه فعالیتی در حوزه دارایی‌های رمزنگاری‌شده با ریسک فعالیت‌های شرط‌بندی و قمار تطبیق داده می‌شود. هر نهاد، شرکت یا پروژه‌ای نیز اگر این چهارچوب‌ها نپذیرد و به کارش ادامه دهد باید با دعاوی حقوقی و جرم‌انگاری فعالیت‌هایش از سوی حکومت بریتانیا دست‌وپنجه نرم کند. (برای توضیحات بیشتر می‌توانید به مقاله «تنظیم‌گری بریتانیا در حوزه‌ رمزارزها و پیامدهای آن» مراجعه کنید.)

مرینید فایننس اقدامات پیشگیرانه‌ای را برای رعایت مقررات انجام داده است تا هم خود و هم کاربرانش را در معرض حواشی و دردسرهای حقوقی و قانونی قرار ندهد

با این توضیحات مشخص می‌شود مرینید فایننس اقدامات پیشگیرانه‌ای را برای رعایت مقررات انجام داده است تا هم خود و هم کاربرانش را در معرض حواشی و دردسرهای حقوقی و قانونی قرار ندهد. گفتنی است که این تصمیم مرینید همسو با اقدامات سایر کسب‌وکارهای رمزنگاری‌شده از جمله پی‌پل (Paypal) و بای‌بیت (Bybit) است که در حال حاضر از بازار بریتانیا به‌طور کلی خارج شده‌اند. حتی بایننس نیز به‌طور موقت ثبت‌نام‌های جدید از بریتانیا را متوقف کرده است.

سخن پایانی

تصمیم مرینید فایننس اهمیت فزاینده‌ انطباق با مقررات و اقدامات رگولاتوری را در اکوسیستم دیفای برجسته می‌کند. در واقع، این پروتکل قصد دارد با اعمال این محدودیت‌ها و واکنش‌ها، چشم‌انداز و مسیری را برای هدایت مقررات در حال تحول و کاهش چالش‌ها و تعارضات قانونی بالقوه فراهم کند. همان‌طور که صنعت کریپتو به تکامل خود ادامه می‌دهد، ایجاد تعادل بین انطباق با قوانین و تقویت نوآوری همچنان چالشی حل‌نشده باقی مانده است. به‌نظر می‌رسد باید به بریتانیا و تمامی دولت‌ها یادآوری کرد اقداماتی که از سوی فعالان، تاجران، پلتفرم‌ها و نهادها در بازارهای مختلف صورت می‌گیرد به قوانین جهت می‌دهد و مسیر برعکس، جز فرسودگی و انکار منطق اقتصاد و سازوکار بازار نتیجه‌ای ندارد. این موضوع درباره واکنش مرینید فایننس و دیگر پلتفرم‌ها نیز صادق است و واقعیت آینده دنیای فعالیت‌های مالی نامتمرکز را همین اقدامات شکل می‌دهد؛ باید یادآور شد که کل مردم و جوامع، نه‌فقط فعالان این بازار، از نزدیک بر چگونگی این تصمیم‌ها نظارت خواهند کرد.