صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله بیت‌کوین و حواشی آن
دنیای کریپتو نیاز دارد که بهترین گزینه‌های دنیای مالی سنتی را برای گسترش اثرگذاری، افزایش اعتبار و نزدیک‌تر شدن به فضاهای قانونی، درونی‌سازی کند. یکی از این ابزارها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله است که آثار مفید و تنظیم‌گرانه‌ای بر بازارهای مختلف دارد. با آمدن این صندوق‌ها به فضای رمزارزهای نامتمرکز، میتوان انتظار داشت تامین سرمایه و نقدشوندگی رمزارزها ساده‌تر شود و بازارهای مرتبط‌با آن رشد بسزایی یابد. ضمن این‌که رگولاتوری و قوانین مالی به‌شکلی بهتر بر این رمزارزها اعمال شود. شوربختانه نهادهای قانونی و نظارتی، همواره در برابر حضور رمزارزها، به‌ویژه بیت‌کوین، در بازارهای رسمی مقاومت دارند و مجوزهای لازم را فراهم نمی‌کنند. در مقاله پیشرو قصد داریم درباره ETF بیت‌کوین و حواشی آن سخن بگوییم.
عناوین این مقاله:
مخالفان سابق برای بیت‌کوین می‌جنگند: BTC ETF vs. SEC
دور از واقعیت نیست اگر بگوییم که در دنیای کریپتو، به دادگاه رفتن پروژه‌ها و کشمش‌های قضایی و قانونی، چه به‌عنوان متهم و چه شاکی و چه برای اخذ مجوز، به موضوعی عادی تبدیل شده است. اما بلای جان بیشتر پروژه‌های عظیم بلاک‌چینی جایی نیست جز «کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده» (The U.S. Securities and Exchange Commission) یا به‌اختصار SEC. این نهاد نظارت و رگولاتوری در آمریکا، همواره یا با شکایت‌هایش یا با همکاری نکردن برای صدور مجوزهای رایج، مانعی در برابر به‌روزرسانی و نامتمرکز شدن فرایندهای جاری سیستم مالی و بانکی سنتی به‌دست ارزهای دیجیتالی است.
ابرشرکت چندملیتی آمریکایی بلک‌راک (BlackRock)، با ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار که در زمینه سرمایه‌گذاری و مدیریت داراییها فعالیت می‌کند، با تغییر نگرشی عظیم تمام‌قد وارد عرصه نوین رمزارزها شده است. این شرکت در سال ۲۰۲۲ در اولین گام خود خدمات مرتبط بیت‌کوین را به پلتفرم اختصاصی خود علاالدین (Aladdin) افزود؛ همچنین خرداد سال جاری اعلام کرد که درخواست ایجاد صندوق‌های قابل معامله یا ETF را به SEC داده است. این درحالیاست که پیش از این موضع مخالفت در برابر رمزارزها داشت و مدیر آن بیت‌کوین -و به‌طور تلویحی همه رمزارزها- را فقط مسیری برای پول‌شویی می‌‌دانست.
زمانی این تغییر نگرش بیشتر معنا می‌یابد که به یاد آوریم، بلک‌راک بزرگ‌ترین شرکت سرمایه‌گذاری دنیاست و اکنون بیش از ۹ تریلیون (هزار میلیارد) دلار را، از سرمایه‌ها و دارایی‌های جهان – معادل حدود ۹ درصد تولید ناخالص کل جهان (GDP)- مدیریت می‌کند.
برای درک بهتر بزرگی سهم بلک‌راک، توجه داشته باشید که GDP کل جهان کمی بیشتر از ۱۰۵ تریلیون دلار و سهم کشور ایالات متحده حدود ۲۰ درصد است. یعنی بلک‌راک اگر کشور بود، پس از آمریکا مقام دوم را در رده‌بندی برپایه GDP داشت.
چنین صندوق‌هایی به افراد حقیقی و نهادهای حقوقی این امکان را می‌دهد که بدون خرید و نگهداری مستقیم دارایی خاصی یا اوراق منحصربه آن، در معاملات آن مشارکت کنند و سود به‌دست آورند. استدلال اصلی بلک‌راک نیز برپایه همین موضوع عنوان شده است که خریدوفروش بیت‌کوین و دردسرهای نگهداری آن در کیف‌پول و دیگر مساله‌‌های مرتبط موجب می‌شود که سرمایه‌گذاران کمتری جذب بیت‌کوین شوند و صندوق ETF بیت‌کوین میتواند این دست مشکلات را حل کند.
بلک‌راک تنها نیست و شرکت‌های سرشناس دیگری مانند فیدلیتی (Fidelity) نیز چنین درخواستی را مطرح کرده‌اند. درواقع، نخستین تلاش‌ها برای اخذ مجوز ETF برای بیت‌کوین از سال ۲۰۱۳ آغاز شد که تا پایان ۲۰۲۱ قریب به‌اتفاق درخواستها رد شد. در حال حاضر صندوق‌های ETF بیت‌کوینی در فعالیت است که کمی بعدتر به آن اشاره خواهیم کرد.
بلک‌راک به‌صورت مستمر با تلاشی بی‌نظیر، چند نوبت برای اخذ مجوز اقدام کرده است؛ تا لحظه نگارش این مقاله درمجموع برای ۵۷۶ مورد درباره این موضوع برای آن نهاد درخواست (Application) تهیه و ارسال کرده و از همه درخواستها فقط یک مورد پذیرفته شده؛ تا پیش از این بلک‌راک نرخ تایید ۹۹.۸ درصد برای درخواست‌هایش داشت و این موضوع نشان می‌دهد که چه مقاومتی در برابر رمزارزها وجود دارد.
از نکات جالب‌توجه پاسخ SEC به این ابرشرکت و دیگران در مخالفت با درخواست‌هایشان، تکرار استدلال مشابهی است: «پرونده‌های ارسالی واضح، کامل و روشن نیست به همین دلیل رد می‌شود!». این درحالیاست که موضوع و رویکرد این کمیسیون در عمل نامشخص و گیج‌کننده به نظر می‌رسد. میتوان برای این موضوع به پرونده‌هایی مثل پروژه ریپل (Ripple) نگاهی داشت.
پیش از این صندوق‌های بیت‌کوین با سرمایه محدود یا صندوق‌های امانی (Investment Trust) با الزامات و چارچوب‌های قانونی محدودتری از ETFها، به دست شرکت‌هایی مثل گری‌اسکیل (GrayScale) با موافقت آن کمیسیون راه‌اندازی شده بود و عملکرد قابل قبولی نیز داشت. با وجود عملکرد مطلوب گری‌اسکیل و تراست بیت‌کوینی‌اش، SEC از دادن مجوز صندوق قابل معامله به این شرکت نیز خودداری کرده است.
بلک‌راک اعلام کرده که صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله بیت‌کوینش با نام آی‌شیرز بلاک‌چین (iShares Blockchain) شروع به فعالیت خواهد کرد و با نزدک (Nasdaq) به توافق رسیده است که این صندوق در این بازار اوراق بهادار عرضه و فهرست شود. درواقع، به‌نظر می‌رسد بلک‌راک برای محکم‌کاری و ایجاد اطمینان دست به چنین اقدامی زده؛ چراکه برپایه قوانین این بازار، نزدک میتواند از «توافق مشارکت در نظارت» (Surveillance-Sharing Agreement) برای این همکاریِ ETF اسپات بیت‌کوین بهره بگیرد و جلوی دستکاری مصنوعی قیمت‌ها ایستادگی کند. باید توجه داشت که در این توافق، اطلاعات کاملی از همه دادوستدها مانند هویت معامله‌گران، میزان و حجم معاملات در اختیار نزدک خواهد بود و همین موضوع ضمانت اجرایی عدم دستکاری در بازار است.
همان‌طور که اشاره شد، این شرکت نحوه قیمت‌گذاری این صندوق را به‌صورت اسپات (Spot) یا دادوستد مستقیم در نظر گرفته است؛ که یعنی ارزش بیت‌کوین این صندوق بر پایه «نرخ مرجع بیت‌کوین CF CME» تعیین خواهد شد. منابع بیت‌کوینی این صندوق با پشتیبانی و نزد صرافی کریپتویی کوین‌بیس (CoinBase) نگهداری و تامین می‌شود. انتخاب این صرافی کمی عجیب است؛ زیرا SEC از آن شکایت کرده. این نهاد معتقد است این صرافی یک بورس اوراق بهادار و کارگزار ثبت‌نشده بوده و دلیل اصلی طرح دعوای حقوقی علیه این شرکت نیز همین عنوان شده است. به‌نظر می‌رسد دلیل این انتخاب، عملکرد و تصمیم‌های جدید صرافی بایننس و همچنین دعاوی حقوقی بیشتر و پیچیده‌تر این صرافی باشد؛ البته همه این‌ها حدسیات است.
اهمیت صندوق‌های قابل معامله
از مهم‌ترین ابزارهای مالی مدیریت سرمایه و سرمایه‌گذاری همین صندوق‌های قابل معامله است. به‌اختصار میتوان اهمیت آن‌ها را در راستاهای زیر برشمرد:
یکم. نقدشوندگی و نقدینگی:
ETFها در بورس‌های اوراق بهادار معامله می‌شوند؛ به این معنی که میتوان آن‌ها را در طول زمان کاری با قیمت‌های بازار خریدوفروش کرد. این نقدینگی بر‌خلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سنتی مانند تراست‌ها که به‌طور معمول یک بار در پایان روز معاملاتی قیمت‌گذاری می‌شوند، ورود یا خروج سریع از موقعیت‌ها را برای سرمایه‌گذاران آسان‌تر می‌کند. توانایی معامله ETF در هر زمان، انعطاف‌پذیری لازم و ضروری را فراهم می‌کند و بازده بازارهای سرمایه را افزایش می‌دهد.
دوم. تامین نقدینگی و سرمایه:
سوددهی، نقدشوندگی، عملکرد و پویایی نهادها یا شرکت‌ها، در گرو تامین نقدینگی و سرمایه است. گاه پیش می‌آید که به‌جهت ارزش ذاتی، داراییها یا شرکت‌ها، بسیار ارزنده باشند؛ ولی به‌دلیل نبود سرمایه جاری کافی یا به‌خاطر وجود مشکلات منجر به تامین نشدن نقدینگی، ارزش بازارشان رشد واقعی و کافی را نداشته باشد. چنین صندوق‌هایی با تجمیع داراییها، میتواند سرمایه و نقدینگی کافی فراهم آورد.
سوم. شفافیت:
این صندوق‌ها موظفند که دارایی‌های خود را به‌صورت روزانه افشا کنند. این شفافیت به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا بدانند که ETFها دقیقن چه دارایی‌هایی را، با چه تناسبی و چه روشی در اختیار دارند. با دانستن جزییات اساسی این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند آگاهانه‌تر تصمیم‌گیری کنند و درک روشن‌تری از ریسک‌ها و بازده بالقوه مرتبط‌با صندوق داشته باشند.
چهارم. بازده هزینه:
ETFها در بیشتر مواقع، ابزار سرمایه‌گذاری مقرون‌به‌صرفه‌ای در نظر گرفته می‌شوند. آن‌ها به‌طور معمول نسبت هزینه کمتری در مقایسه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک با مدیریت فعال دارند، زیرا هدف آن‌ها به‌جای تکیه بر عملکرد و پویایی مدیریتی صندوق، به بازده و دینامیک شاخص و دارایی خاصی وابسته است. چنین شرایطی هزینه‌های کمتری را می‌تراشد و به‌طور بالقوه، بازده و سود بیشتری را به همراه خواهد داشت.
پنجم. قابلیت دسترسی:
این صندوق‌ها، امکان دسترسی به طیف وسیعی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای افراد حقیقی فراهم می‌کند که بسیاری از آن‌ها، هم از نظر زمانی و هم به‌لحاظ حقوقی، فقط برای نهادها و شخصیت‌های حقوقی یا سرمایه‌داران بزرگ دسترس است. با ETFها، سرمایه‌گذاران می‌توانند بی‌نیاز از خرید اوراق بهادار جداگانه یا کالاهای سرمایه‌ای، از سطوح مختلف بازارهای سرمایه گوناگون سود ببرند.
ششم. انعطاف‌پذیری:
صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله میتواند امکان انتخاب استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و تغییر آن‌ها را فراهم آورد. به‌سادگی میتوان برای سرمایه‌گذاری بلندمدت یا روابط تجاری کوتاه‌مدت برنامه‌ریزی کرد و انعطاف کافی داشت.
مهم‌ترین درخواست‌های تاسیس ETF بیت‌کوین تاکنون
شرکت‌ها و سازمان‌های متعددی درخواست‌هایی برای تایید صندوق‌های قابل معامله در بورس بیت‌کوین به کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده ارسال کرده‌اند. در اینجا به فهرستی از برخی درخواست قابل توجه برای تاسیس ETF بیت‌کوین اشاره می‌کنیم:
Winklevoss Bitcoin Trust
دوقلوهای مشهور دنیای کریپتو، تایلر (Tyler) و کمرون (Cameron) وینکلوس (Winklevoss) از اولین کسانی بودند که درخواستی برای پایه‌گذاری ETF بیت‌کوین را ارایه کردند. آن‌ها برای ثبت تقاضای مجوز، در سال ۲۰۱۳ از طریق شرکت خود Winklevoss Bitcoin Trust اقدامات حقوقی را انجام دادند. درحالی‌که به‌طور قانونی، SEC باید در کمتر از ۲۴۰ روز پاسخ‌گو باشد، سال ۲۰۱۷ به‌طور رسمی درخواست آن‌ها را رد کرد.
VanEck SolidX Bitcoin Trust
دو شرکت VanEck و SolidX به‌طور مشترک در اواسط سال ۲۰۱۸ برای ETF بیت‌کوین تقاضایی ثبت کردند. این دو پیشنهاد خود را در سال ۲۰۱۹ به‌دلیل تعطیلی دولت و نگرانی‌های نظارتی پس گرفتند.
Bitwise Asset Management
شرکت بیت‌وایس در اوایل سال ۲۰۱۹ درخواست خود را به SEC ارایه کرد. این نهاد نظارتی پس از چندین بار تعویق در پاسخ‌گویی این تقاضا را در سال ۲۰۱۹ رد کرد. بیت‌وایس در حال حاضر با رگولاتورها تعامل دارد تا مجدد تقاضای خود را طرح کند. البته این شرکت توانسته است مجوز مشابهی در سال ۲۰۲۰ اخذ کند؛ هرچند که ETF به‌معنی دقیق کلمه نیست.
Wilshire Phoenix
شرکت ویلشر فونیکس، تقاضای خود را در سال ۲۰۱۹ ثبت و SEC پیشنهاد آن‌ها را در فوریه ۲۰۲۰ رد کرد.
Kryptoin Investment Advisors
کریپتوین در ماه می ۲۰۱۹ درخواست خود را طرح کرد که در انتهای سال ۲۰۲۱ رد شد. این شرکت در حال حاضر روی ETF اتریوم کار می‌کند.
Valkyrie Digital Assets
والکری در ژانویه ۲۰۲۱ برای ETF بیت‌کوین درخواستی ثبت کرد. هدف این شرکت حضور در بورس نیویورک بود ولی در انتهای سال ۲۰۲۱ این درخواست نیز از سوی SEC رد شد.
SkyBridge Capital
اسکای‌بریج کپیتال در مارس ۲۰۲۱ تقاضای مجوز خود را ارایه داد که این شرکت نیز ناکام ماند.
سرمایه‌گذاری Fidelity
همزمان با بلک‌راک شرکت فیدلیتی نیز درخواستی ارایه داد که در سال جاری رد شد.
صندوق‌های قابل معامله فعال بیت‌کوین
BITO
نخستین ETF دارای مجوز، ProShares Bitcoin Strategy ETF یا به‌اختصار BITO بوده و بنیان‌گذار این صندوق شرکت ProShares است. این شرکت توانست در اکتبر ۲۰۲۱ آغاز به کار این ETF را کلید بزند و به‌سرعت بیش از یک میلیارد دلار سرمایه جمع‌آوری کند. کارمزد دادوستدهای این صندوق ۰.۹۵ درصد بوده و در حال حاضر، ارزان‌تر از گزینه‌های دیگر برای سرمایه‌گذاران است.
توجه داشته باشید که BITO بیت‌کوین را مستقیم و آنی نمی‌خرد؛ بلکه معاملات آتی بیت‌کوین است که دارایی صندوق را تامین می‌کند. به این ترتیب، قیمت بیت‌کوین در این صندوق با قیمت لحظه‌ای آن متفاوت خواهد بود. یعنی در حال حاضر، بسیاری از فعالان کریپتو این صندوق را ETF واقعی قلمداد نمی‌کنند. این درحالیاست که پروشیرز اعلام کرده حق خرید سهام را در ETFهای خارجی و دیگر ابزارهای سرمایه‌گذاری که به‌صورت مستقیم بیت‌کوین را در اختیار دارند، برای خود محفوظ می‌داند.
BITW
شرکت بیت‌وایس که در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد، اولین صندوق شاخص ارزهای دیجیتال است. این صندوق ۱۰ ارز دیجیتال مشهور را در اختیار دارد. تمام دارایی‌های BITW به‌صورت ذخیره‌سازی سرد نگهداری می‌شود. این صندوق نیز درواقع، شبیه به ETF عمل می‌کند ولی از نظر ماهیت و به‌طور عملی آن ویژگی‌ها را ندارد. کارمزد این صندوق ۲.۵ درصد است.
BTCE
شرکت BTCetc Physical Bitcoin ETC صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله با سرمایه باز است. درواقع، به‌لطف قوانین آلمان یک ETF اروپایی واقعی در حال کار است. درحال حاضر، صندوق BTCE با کارمزد دو درصدی و دارایی بیش از یک میلیارد دلار فعالیت می‌کند.
CXBTF
این صندوق امانی را شرکت اروپایی Bitcoin Tracker One پایه‌گذاری کرده است و در بازارهای فرابورس سوئد معامله می‌شود. این صندوق در سال ۲۰۱۵ در نزدک استکهلم راه‌اندازی شد.
BTCC
این صندوق نیز ETF واقعی است که در بورس تورنتو فعالیت می‌کند. بنیان‌گذار این صندوق Purpose Investment است. این صندوق از مارس ۲۰۲۱ با ۵۰۰ میلیون دلار دارایی و کارمزد یک درصد در حال کار است.
EBIT
این صندوق نیز دومین ETF واقعی کانادایی است که پس از BTCC در بورس اوراق بهادار تورنتو کارش را شروع کرد. شرکت Evolve صاحب این صندوق است. این صندوق در رقابت با BTCC در هفته اول کاری خود کارمزد را از یک به ۰.۷۵ درصد کاهش داد.
BTCX
این صندوق بیت‌کوین سومین نمونه کانادایی ETF در بورس اوراق بهادار تورنتو است که شرکت CI Galaxy آن را بنیان گذاشت. این شرکت نیز کارمزد خود را ۰.۴۰ درصد و پایین‌تر از دیگر همتایانش تنظیم کرده است.
چرا شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری برای بیت‌کوین به‌دنبال ETF هستند؟
صندوق قابل معامله بیت‌کوین به‌واقع میتواند معیار بسیار مناسبی برای برآورد و تخمین ارزش و قیمت بیت‌کوین باشد؛ چراکه به یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی سنتی یعنی شاخص بورسی گره می‌خورد و رفتار آن را دنبال خواهد کرد. با توجه‌به مزیت‌هایی که برای چنین صندوق‌هایی برشمردیم، هنگامی‌که افراد حقیقی و حقوقی شروع به دادوستد ETF بیت‌کوین کنند همزمان با سبدی شامل چند دارایی سروکار دارند و از سوی دیگر، مزیت‌های بیت‌کوین را به‌عنوان یک دارایی نامتمرکز و نوین خواهند داشت. همچنین دادوستد بیت‌کوین در چهارچوب ETF مسایل و مخاطرات رمزارزها را به‌شدت کاهش می‌دهد و راه‌حلی آزموده و منطقی برای مدیریت سبد سرمایه خواهد بود. به‌عبارت دیگر، ریسک‌هایی که به بیت‌کوین منتسب می‌کنند، با رفتار شاخصی مرتبط‌به آن کنترل می‌شود.
گذشته از این، شروع به کار ETF بیت‌کوین و حضور نماد این صندوق بورسی مانند نزدک معنای مهم دیگری دارد. از جمله مسایلی که به‌شدت عرصه را بر رمزارزها تنگ کرده، قانون‌گذاری و رگولاتوری است. با ورود بیت‌کوین به این چهارچوب و بازارهای بورسی، هم این دو دنیای نوین و قدیم به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند و هم به‌صورت خودکار و با کمترین مشکلات، هزینه و قانون‌تراشی‌های بی‌مبنا، بخش خوبی از معاملات ارزهای دیجیتال زیر چتر قوانین موجود قرار می‌گیرد و بسیاری از این دست دغدغه‌ها رفع خواهد شد.
از سوی دیگر، بیت‌کوین به‌سبب تصمیماتی چون حذف برنامه دادوستد بدون کارمزد بایننس، دستور تحقیق و تفحص درباره رمزارزها از سوی دولت آمریکا و اتحادیه اروپا، قانون‌گذاری‌های مالی جدید -و محدودکننده فعالیت‌ها و فناوری‌های بلاک‌چینی- در ایالات متحده و اروپا و همچنین شکایت‌های مختلف ازسوی SEC و نهادهای مختلف علیه صرافی‌ها و پروژه‌های کریپتویی آسیب جدی دیده است. سرمایه‌گذاران به‌خاطر چنین دلایلی سرمایه خود را از بازار بیت‌کوین بیرون کشیدند و در‌نتیجه، نقدینگی و سرعت سرمایه در این مارکت به‌شدت کاهش چشمگیری داشته است. به‌طور واضح، میتوان انتظار داشت که نوسان شدید قیمتی و افت قیمت بیت‌کوین پیامد چنین شرایطی باشد. بنابراین از مهم‌ترین مسایل بیت‌کوین، کمبود نقدینگی و کاهش میزان نقدشوندگی است. درصورتی‌که چنین صندوقی بتواند شروع به کار کند، این مشکل به‌سرعت حل می‌شود و جان تازه‌ای بر پیکر تنومند بیت‌کوین و حتی سایر رمزارزها خواهد بود.
با این توضیحات، بدیهی است که چرا بلک‌راک و دیگر شرکت‌های قدرتمند مالی برای دریافت مجوز صندوق‌های قابل معامله بیت‌کوین به‌دنبال دریافت تاییدیه از SEC هستند. بلک‌راک بزرگ‌ترین و به‌عبارتی رهبر دنیای سرمایه‌گذاری و مدیریت مالی در جهان است و هم‌اکنون نیز دریافته که فردای دنیای صنعت مالی با بلاک‌چین و رمزارزها، به‌ویژه بیت‌کوین، گره خورده است و قصد دارد قدرت و جایگاه خود را حفظ کند. این شرکت‌ها و نهادها می‌دانند هر سازمان و نهادی که بتواند در این عرصه و پیوند بلاک‌چین با بازارهای سنتی، نخستین و پیشرو باشد، هم سود نصیبش می‌شود و هم از امتیازات نفرات اول بهره‌مند خواهد شد؛ ضمن این‌که جریان نقدینگی و مدیریت بازار را در اختیار خواهد داشت و در امر قانون‌گذاری نیز میتواند موثرتر از بقیه نهادها و شرکت‌های رقیب عمل کرده و مسیر آینده را به‌نفع خود هموار و باز کند.
یادآوری این واقعیت و مثال تاریخی میتواند بیشتر اهمیت ETF را برای بیت‌کوین آشکار کند؛ در دهه نخست قرن بیست‌ویکم، با عرضه صندوق‌های قابل معامله طلا، بازار این فلز گران‌بها، توانست تامین سرمایه و نقدینگی کند و رشد چشمگیری در آن مشاهده شد و اثر آن بر کل بازار امور مالی و اقتصاد جهانی به‌سرعت خود را نشان داد. باید به‌یاد داشت بیت‌کوین بی‌شک طلای دنیای رمزارزها به حساب می‌آید و دور نیست زمانی‌که مانند طلا در همه عرصه‌های اقتصادی اثرگذار باشد.
صندوق امانی (Trust) گری‌اسکیل
شرکت گری‌اسکیل (Grayscale Investments) در سال ۲۰۱۳ تاسیس شد. این شرکت همواره کوشیده است که به‌عنوان پیشگامی در دنیای مدیریت دارایی دیجیتال ظاهر شود. گری‌اسکیل در ارایه راه‌های عمومی برای سرمایه‌گذاران نهادی و فردی در مارکت ارزهای دیجیتال فعالیت داشته و در درجه اول در چهارچوب بیت‌کوین و اتریوم و سپس سایر رمزارزهای پیشرو تخصص و سرمایه‌اش را صرف می‌کند.
چیزی که گری‌اسکیل را متمایز می‌کند مجموعه نوآورانه محصولات سرمایه‌گذاری آن است، از جمله Grayscale Bitcoin Trust) GBTC) و Grayscale Ethereum Trust) ETHE). چنین تراست‌هایی به سرمایه‌گذاران -به‌ویژه افراد ناآشنا با این دنیا- اجازه می‌دهد تا از راه حساب‌های کاربری در کارگزاری‌های سنتی از ارزهای رمزپایه سود ببرند.
تعهد گری‌اسکیل به شفافیت و انطباق با مقررات باعث شده است که به قابل اعتماد بودن شهرت داشته باشد. با ادامه رشد و پذیرش بیشتر ارزهای دیجیتال، نقش چنین شرکتی در تسهیل سرمایه‌گذاری نهادی و خرده‌فروشی محوری خواهد بود و این‌چنین موقعیتش را به‌عنوان بازیگری کلیدی در چشم‌انداز در حال تحول فناوری مالی تثبیت می‌کند.
تراست بیت‌کوین با نماد GBTC در سال شروع فعالیت این شرکت سرمایه‌گذاری راه‌اندازی شده و تمامی مجوزهای لازم را از سوی نهادهای نظارتی ایالات متحده از جمله SEC دارد. GBTC از جمله ابزارهای سرمایه‌گذاری عمومی به‌حساب می‌آید که برای معامله‌گران و علاقه‌مندان به بیت‌کوین بی‌نیاز از مالکیت و مدیریت مستقیم دارایی دیجیتال طراحی شده است. این صندوق امانی مانند انواع عمومی و سنتی نظیر خود عمل می‌کند و سهام آن برای خرید در مارکتی خارج از بورس معمول (معمولن فرابورس) در دسترس قرار دارد. هر سهم GBTC مقدار خاصی از بیت‌کوین را نشان می‌دهد و آن را به گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذارانی تبدیل می‌کند که به‌دنبال گنجاندن ارزهای دیجیتال در پرتفوی خود هستند.
صندوق گری‌اسکیل با نگهداری بیت‌کوین از طرف سرمایه‌گذاران خود در یک محیط امن و محفوظ در حال فعالیت است. قیمت سهام این تراست همبستگی نزدیکی با قیمت واقعی بیت‌کوین دارد و فعالان عرصه بلاک‌چین را در معرض تغییرات قیمت این ارز دیجیتال قرار می‌دهد.
یکی از مزیت‌های GBTC این است که ساختار سرمایه‌گذاری آشنا برای سرمایه‌گذاران سنتی ارایه می‌دهد و قوانین حسابرسی و تجاری معمول را به‌صورت خودکار بر بیت‌کوین اعمال می‌کند. از این‌رو، میتوان آن را در حساب‌های کارگزاری، حساب‌های بازنشستگی دارای مزیت مالیاتی و سایر ابزارهای سرمایه‌گذاری استاندارد نگهداری کرد. از این‌رو، برای طیف وسیعی از سرمایه‌گذارانی که ممکن است در اموری چون مدیریت کلیدهای خصوصی یا معامله با مبادلات ارزهای دیجیتال راحت نباشند، راه بسیار کارایی به‌حساب می‌آید.
با ادامه رشد و پذیرش ارزهای دیجیتال، نقش گری‌اسکیل در تسهیل سرمایه‌گذاری نهادی و خرده‌فروشی محوری خواهد بود و موقعیتش را به‌عنوان بازیگری کلیدی در چشم‌انداز در حال تحول فناوری مالی تثبیت می‌کند.
چنین صندوقی را میتوان به‌جرات در شمار پیونددهندگان حیاتی میان امور مالی سنتی و دنیای ارزهای دیجیتال دانست. تراست‌ها مزیت‌ها و امکاناتی چون دسترسی، تامین نقدینگی، امکان نقدشوندگی بالا و نظارت و رگولاتوری را فراهم می‌کنند. با این حال، سرمایه‌گذاران باید به‌دقت عواملی مانند حق بیمه، هزینه‌های مدیریت و پیامدهای مالیاتی را هنگام تصمیم‌گیری درباره این‌که آیا GBTC با اهداف سرمایه‌گذاری آن‌ها هماهنگ است یا خیر، در نظر بگیرند. همان‌طور که بازارهای ارزهای دیجیتال به تکامل خود ادامه می‌دهند، GBTC همچنان میتواند بازیگر مهمی در ادغام مداوم دارایی‌های دیجیتال در اکوسیستم مالی گسترده‌تر باشد.
باید توجه داشت که تراست بیت‌کوین گری‌اسکیل مانند سایر تراست‌هاست، یعنی اگر صندوق از بین برود، سرمایه‌ها نیز از بین خواهد رفت و ریسک قابل توجهی وجود دارد؛ چیزی‌که درباره صندوق‌های ETF صادق نیست. ضمن این‌که این تراست پشتیبانی و تحویل فیزیکی بیت‌کوین ندارد. با این شرایط، سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق موقعیت‌های خرید خصوصی دوره‌ای، با پرداخت حق بیمه ۲۰ درصدی به‌علاوه دو درصد کارمزد از این صندوق خرید کنند.
گری‌اسکیل در ۴ آگوست ۲۰۲۱ اعلام کرد که در حال تبدیل GBTC به ETF است؛ اگرچه SEC هنوز در برابر این درخواست مقاومت بالایی دارد و حتی برای دادن جواب منفی با تاخیر فراوان عمل می‌کند. گری‌اسکیل اما پا پس نکشید و تقاضای استیناف محکم و پر از مستندات را به دادگاه ناحیه کلمبیا در واشنگتن دی‌سی ارایه کرد. در نیمه سپتامبر سال جاری، هیئتی متشکل از سه قاضی استیناف حکم دادند که SEC مرتکب اشتباه شده؛ چراکه ETF بیت‌کوین پیشنهادی گری‌اسکیل را بدون ارایه توضیح و دلایل کافی و قابل بررسی رد کرده است. از این‌رو، گری‌اسکیل -و همچنین بلک‌راک- در حال فشار آوردن به SEC هستند تا مجدد درخواستشان بررسی شود. اخبار جسته‌وگریخته نیز نشان می‌دهد که ریاست SEC نیز در تکاپو برای پاسخ سریع به این درخواست‌هاست. از این جهت، احتمال بالایی وجود دارد که دست‌کم پاسخی، حاوی موارد مشخص برای رد درخواست و همچنین شروطی ضروری برای دریافت مجوز، ارایه شود.
گری اسکیل و بلک‌راک در حال فشار آوردن به SEC هستند تا مجدد درخواستشان برای تشکیل صندوق ETF بیت‌کوین بررسی شود.
اهمیت وجود صندوق‌های امانی
تراست‌ها به چند دلیل ابزارهای مالی مهمی هستند که طیف وسیعی از مزیت‌ها را ارایه می‌دهند. در اینجا به چند مورد کلیدی درباره اهمیت وجود آن‌ها اشاره می‌کنیم.
یکم. حفاظت از دارایی:
حمایت از بستانکار: برخی از تراست‌ها، مانند تراست‌های غیرقابل برگشت، می‌توانند داراییها را در برابر طلبکاران، دعاوی حقوقی و مراحل ورشکستگی محافظت کرده و سطحی از امنیت مالی را فراهم کنند.
دوم. حفظ ثروت:
- کارایی مالیاتی: ساختار صندوق‌های امانی را میتوان به‌گونه‌ای شکل داد که مالیات بر دارایی و مالیات بر عایدی سرمایه را به حداقل برساند.
- کنترل بر توزیع: تراست‌ها به اعطاکنندگان اجازه می‌دهد تا نحوه و زمان توزیع داراییها بین ذی‌نفعان را مشخص کنند.
- مدیریت حرفه‌ای: این صندوق‌ها را باید به متولیان حرفه‌ای برای مدیریت سپرد که در زمینه مدیریت سرمایه‌گذاری، حفاظت از داراییها و برنامه‌ریزی مالی تخصص دارند.
سوم. برنامه‌ریزی نیازهای ویژه:
تراست‌ها را میتوان برای تامین افرادی با شرایط خاص، مانند معلولان، بدون به‌خطر انداختن صلاحیت آن‌ها برای دریافت دیگر امکانات و کمک‌ها ایجاد کرد.
چهارم. حریم خصوصی:
در صندوق‌های امانی میتوان نام دارندگان و صاحبان را مخفی نگه داشت که در اشکال خاصی از سرمایه‌گذاری اهمیت دارد و امکان تقلب را کاهش می‌دهد.
پنجم. انتقال و واگذاری کسب‌وکار:
تراست‌ها می‌توانند انتقال آرام کسب‌وکارها را از نسلی به نسل دیگر یا از نهادی به نهاد دیگر تسهیل کنند. مانع مناسبی در برابر تضاد، درگیری، اختلافات حقوقی و مسایلی از این دست باشند و به تداوم شرکت اطمینان ببخشند.
تفاوت میان تراست و ETF چیست؟
این دو نوع صندوق، ابزارهایی برای سرمایه‌گذاری هستند که برای قرار گرفتن در معرض دارایی‌های مختلف استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های مشخصی در ساختار، مدیریت، حسابرسی و قوانین نظارتی دارند. در اینجا چند تفاوت کلیدی بین صندوق‌های قابل معامله و صندوق‌های امانی برمی‌شماریم.
ساختار:
ETFها صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که دارایی‌هایی مانند سهام، اوراق قرضه یا کالاها را در اختیار دارند و برای ردیابی عملکرد یک شاخص خاص طراحی شده‌اند. سهام ETF در بورس اوراق بهادار، درست مانند سهام معمولی، در طول ساعات معاملاتی دادوستد می‌شود.
تراست (مانند GBTC)، به‌طور معمول برای نگهداری دارایی خاصی (در این‌باره، بیت‌کوین) طراحی می‌شود. سرمایه‌گذاران، سهام یا واحدهایی را در تراست خریداری می‌کنند و این سهام نشان‌دهنده مالکیت بخشی از دارایی پایه است. سهام امانی ممکن است به‌طور مداوم در بورس اوراق بهادار معامله نشود.
داراییها
صندوق‌های قابل معامله را میتوان برای دربرگرفتن طیف گسترده‌ای از دارایی‌های اساسی، ازجمله سهام، اوراق قرضه، کالاها، املاک و غیره و ایجاد شاخصی برای سنجش شکل داد.
تراست‌ها اغلب برای سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال، املاک و فلزات گران‌بها استفاده می‌شوند. آن‌ها به‌طور معمول دارایی خاصی مانند بیت‌کوین، اتریوم یا طلا را در اختیار دارند.
ایجاد و بازخرید
در صندوق‌های ETF مشارکت‌کنندگان مجاز به‌طور معمول موسسه‌های مالی بزرگ هستند که می‌توانند سهام این صندوق‌ها را در بلوک‌های بزرگ ایجاد یا بازخرید کنند. با این شیوه و آزادی عمل، به حفظ قیمت سهام ETF به‌مدد ارزش خالص دارایی (NAV) کمک می‌شود.
صندوق‌های امانی به‌طور معمول سازوکار ایجاد یا بازخرید ندارند. در مقابل، قیمت سهام آن‌ها ممکن است مستقل از NAV در نوسان باشد و به حق بیمه بیشتر یا نوسان کارمزد منجر شود.
مقررات
ETFها تابع مقررات تنظیم‌گر بازارهای اوراق بهادار هستند و باید به الزاماتی چون گزارش روزانه، شفافیت و افشای موارد خاص پایبند باشند.
تراست‌ها، بستهبه ساختار و حوزه قضایی خود، ممکن است چهارچوب‌های متفاوتی داشته باشند. به‌عنوان مثال برخی از تراست‌ها اموال و داراییها را به‌صورت برون‌مرزی یا Offshore مدیریت می‌کنند و در اختیار تنظیم‌کننده‌های ایالتی یا فدرال یا کشوری قرار ندارند.
مالیات
ETFها اغلب دارای رفتار مالیاتی مطلوب و منعطفی هستند، مانند توانایی به تعویق انداختن مالیات بر عایدی سرمایه در هنگام فروش سهام.
در صندوق‌های امانی رفتار مالیاتی، میتواند بستهبه دارایی نگهداری‌شده و حوزه قضایی متفاوت باشد، بنابراین در نظر گرفتن پیامدهای مالیاتی هنگام سرمایه‌گذاری در تراست ضروری است. برای مثال با ابطال یک تراست برون‌مرزی امکان دارد صاحب آن مجبور‌به پرداخت مبلغ بزرگی مالیات شود ولی در صورت ماندن و بهره‌گرفتن قطره‌ای از آن میتوان انتظار داشت مالیات افراد را حداقل کند.
به‌طور خلاصه، در حالی‌که ETFها و تراست‌ها هر دو فرصت‌های سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کنند، ساختار و دارایی‌های اساسی آن‌ها به‌طور قابل توجهی متفاوت است. ETFها ابزارهای سرمایه‌گذاری چندجانبه‌ای هستند که می‌توانند دسته‌های مختلف دارایی را در بر داشته باشند؛ در طول روز معامله می‌شوند و به‌طور کلی فرآیند ایجاد و بازخرید دارند. از سوی دیگر، صندوق‌های امانی اغلب برای دارایی‌های خاص استفاده می‌شوند، ممکن است ساعات معاملاتی محدودتری داشته باشند و همچنین سازوکارهای ایجاد و بازخرید یکسانی نداشته باشند. درک این تفاوت‌ها هنگام انتخاب ابزارهای سرمایه‌گذاری مناسب برای اهداف مالی مختلف ضروری است.
کلام آخر
در این مقاله کوشیدیم درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله بیت‌کوین صحبت کرده و حواشی‌اش را به‌صورت مختصر مرور کنیم. با وجود مخالفت‌ها و ایستادگی شدیدی که نهادهایی مانند SEC دارد، باز هم فعالان این عرصه کوشیده‌اند تا راه خود را بیابند و حتی غول‌هایی مثل بلک‌راک نیز برای جا نماندن در این رقابت دست به‌کار شده‌اند. با توجه‌به دعاوی حقوقی و تلاش شرکت‌های مختلف، نهادهای داوری، یکی پس از دیگری، رای‌های خود را به‌نفع شرکت‌های فعال در زمینه رمزارزها می‌دهند. همین موضوع میتواند نویدبخش باز شدن راه رمزارزها به عرصه‌های قانونی باشد. درصورتی‌که ETF بیت‌کوین بتواند به‌صورت قانونی کارش را آغاز کند، باید منتظر رونق یافتن هرچه بیشتر بازار بیت‌کوین و سایر رمزارزها باشیم؛ البته این موضوع خود نشان دیگری بر توقف‌ناپذیری دنیای بلاک‌چین و آینده نامتمرکز و رمزارزپایه صنعت مالی است.
