مصاحبه با مدیرعامل متافلوئنس
تنها کمی بیش از یک دهه از زمان تولد فناوری بلاک‌چین گذشته اما بدون اغراق می‌توان گفت که این تکنولوژی باعث تغییر بسیار زیادی در صنایع مختلف شده است. «متاورس» (Metaverse) به‌عنوان یکی از جوان‌ترین حوزه‌های بلاک‌چین سهم زیادی در این تغییر بازی کرده؛ سرعت این تغییرات به‌اندازه‌ای بوده که بسیاری از کشورها فرصت شناخت، بهره‌برداری و حتی قانون‌گذاری این صنعت را نداشته‌اند.
در این شماره از پژوهش‌نامه بلاک‌چین، با «اِمین ولی» (Emin Vali) مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار پروژه چندملیتی «متافلوئنس» (Metafluence) به آدرس metafluence.com به گفت‌وگو پرداختیم و نظر او را درباره صنعت متاورس و مساله‌های پیرامون این موضوع جویا شدیم که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
طی چند سال اخیر افزون‌بر بلاک‌چین، بارها در فضای مجازی کلمه متاورس به گوش اغلب ما خورده است. اما متاورس کجاست؟ امین درباره این موضوع گفت: «متاورس، یک ترند جدید در حوزه تکنولوژی است که از تلفیق حوزه‌هایی مثل بازی‌های رایانه‌ای، بلاک‌چین و در مورد پروژه ما، «اینفلوئنسر مارکتینگ» (Influencer Marketing) تشکیل شده است. البته آخرین مورد می‌تواند در پروژه‌های گوناگون با توجه‌به اهداف بنیان‌گذاران آن متفاوت باشد. پس ما برای ساده‌سازی این مگاترند (Megatrend)، آن را متاورس می‌نامیم.»
هر سیستم و نظامی دارای مولفه‌های خاص خود است و متاورس هم از این قاعده مستثنا نیست. امین به‌عنوان یک فعال و کارشناس این حوزه درباره این موضوع توضیح داد: «اولین بخش را می‌توان محیط سه‌بعدی متاورس و آواتارها (Avatar) دانست. مولفه بعدی، دارایی‌های دیجیتال یا همان NFTها خواهد بود و سومین مولفه ارتباط‌پذیری بین متاورس‌های مختلف است. کاربر باید قادر باشد بین متاورس‌های مختلف گشت‌و‌گذار و سفر کند، دقیقن مثل اتفاقی که در حال حاضر در وب‌گردی و بین وب‌سایت‌ها می‌افتد.»
عناوین این مقاله:
جایی‌که کاربر به‌جای فضای دوبعدی، بر بستر بلاک‌چین حضور دارد
امین در پاسخ به این‌که با توجه‌به این موضوع، آیا تفاوتی بین وب‌سایت‌ها و متاورس وجود ندارد، گفت: «تفاوت زیادی نباید از لحاظ استفاده بین این دو وجود داشته باشد و تنها در متاورس کاربر به‌جای فضای سنتی وب ۲، در فضای سه‌بعدی و بر بستر بلاک‌چین حضور خواهد داشت. جایی‌که کیف پول او به آن وصل است و کاربر را قادر می‌سازد تا افزون‌بر نگه‌داری از دارایی‌های دیجیتال خود، خرید و فروش نیز انجام دهد. این موضوع باعث ایجاد یک سیستم اقتصادی خواهد شد.»
نکته جالب این‌که با تمام اتفاقاتی که در حوزه متاورس در حال رخ دادن است، بیشتر پروژه‌های دست‌اول و اصلی در حوزه متاورس در فاز تست خود قرار دارند و این می‌تواند به‌معنای وجود متاورس باشد؛ امین درباره این موضوع گفت: «برای پاسخ به این سوال باید درباره متاورس به‌عنوان «یک» پروژه صحبت کنیم. متاورس زمانی وجود خواهد داشت که تمام سه مولفه برای بیشتر پروژه‌ها با یکدیگر کار کنند، اما ما هنوز به این نقطه نرسیدیم. متاورس در دوره نوزادی خود قرار دارد و ما تازه در ابتدای راه هستیم. زمانی‌که دنیاهای مجازی و اقتصاد آن‌ها شکل بگیرند و به‌اندازه کافی به‌شکل ارگانیک شلوغ شوند، مولفه سوم یعنی ارتباط بین پروژه‌ها شکل خواهد گرفت و در این زمان می‌توانیم بگوییم که متاورس وجود دارد.»
مدیرعامل متافلوئنس درباره مدت زمان لازم برای تکمیل این فرآیند بیان کرد: «همان‌طور که گفتم ما در ابتدای راه هستیم و به‌نظر من حداقل پنج تا ۱۰ سال تا رسیدن به این نقطه زمان نیاز داریم.» اما این‌که با سرعت بسیار زیاد توسعه فناوری بلاک‌چین و متاورس، چطور می‌توان برای آن دورنمای پنج یا ۱۰ ساله متصور شد، مساله‌ای است که امین درباره آن توضیح داد: «دختر کوچک من نیمی از زمان خود را صرف ساختن آواتار با استفاده از کیت‌ها و اپلیکیشن‌های گوناگون می‌کند. لباس‌های جدید به تن آواتار می‌کند، موهای آن را تغییر میدهد، در‌حالی‌که دختر من فقط چهار سال دارد. حالا تصور کنید بعد از ۱۰ سال این بچه‌ها همگی نوجوان هستند. این نسل با این تکنولوژی متولد شده است. آن‌ها می‌دانند آواتار چیست و با آن زندگی می‌کنند؛ اما این حوزه و تکنولوژی برای نسل ما تازگی دارد؛ همان‌طور که شبکه‌های اجتماعی (social media) حدود ۱۰ سال پیش برای بسیاری از افراد تازگی داشت؛ اما همان افراد الان جزو کاربران بسیار فعال هستند.»
«متاورس تا موفقیت چند دهه فاصله دارد و پیشرفت‌های فنی زیادی نیز باید در این مسیر صورت بگیرد. همچنین ممکن است لازم باشد تا اصلاحاتی در زمینه سیاست‌های تجاری و حتی رفتار کاربران اعمال شوند. با این حال می‌توان شروع گسترش و توسعه متاورس را احساس کرد.»
«متیو بال»(خالق متاورس پرایمر)
هرچه از نسل دوم وب به نسل سوم پیشروی می‌کنیم، شکل شبکه‌های اجتماعی تغییر می‌کند. اما آیا آینده شبکه‌های اجتماعی همان متاورس است؟ امین درباره این موضوع توضیح داد: «به‌طور قطع این اتفاق خواهد افتاد. این موضوع تنها تکامل نسل بعدی اینترنت است. حتی باوجود پیشرفت تکنولوژی همه‌جانبه‌ای مثل بلاک‌چین، ما همچنان بر بستر اینترنت خواهیم بود، اما به‌جای چک کردن وب‌سایت‌ها، به متاورس شرکت‌ها یا فروشگاههای مختلف سفر خواهیم کرد. البته این مهاجرت ۱۰۰ در‌صدی نخواهد بود و به‌طور قطع بسیاری از افراد همچنان از بستر وب ۲ و سایت‌ها به‌شکل سنتی استفاده خواهند کرد. متاورس را به‌نوعی می‌توان یک شبکه اجتماعی درنظر گرفت که در آن به‌جای عکس پروفایل، از آواتار استفاده می‌شود.»
زمانی‌که کسب‌و‌کارهای سنتی چاره‌ای جز مهاجرت به پلتفرم‌های آنلاین نداشتند، آن‌هایی که مقاومت کردند به فنا محکوم شدند. امین درباره این‌که آیا ممکن است متاورس هم باعث تغییر نوع فروشگاههای آنلاین شود، پاسخ داد: «اگر متاورس را با دید مارکتینگ نگاه کنیم، می‌بینیم که هم‌زمان با ایجاد فضاهای سه‌بعدی، برندهای زیادی شروع به نمایش و ترویج محصولات خود در این فضاها کرده‌اند و در همین ابتدا بسیار فعال هستند. این نخستین تغییر است. به‌عنوان مثال، اگر شما می‌خواهید به نسل جدید یا نسل زد (Generation Z) یک محصول مثل کفش بفروشید، ابتدا باید نظر آن‌ها را جلب کنید. به‌این منظور در آینده توجه این نسل به پلتفرم‌های سوشال مدیایی-متاورسی معطوف خواهد بود. پس اولین چیزی که تغییر می‌کند، تجسم و نمایش محصولات است که باعث تغییر در سبک فروش خواهد شد. همچنین بسیاری از برندها از محصولات دیجیتال خود رونمایی کرده‌اند که شما می‌توانید برای پوشش آواتار خود آن‌ها را بخرید. شرکت‌های فعال زیادی در حوزه مد و فشن همین الان هم درآمدهای بسیار زیادی در این بخش دارند که درنهایت باعث می‌شود حجم زیادی از پول به متاورس سرازیر شود.»
«متاورس در راه است و تنها مکانی برای بازی نیست. جهان‌های آینده فوتورئالیستی خواهند بود، از قوانین فیزیک تبعیت می‌کنند و آواتارهای انسانی و موجودات هوش مصنوعی در آن‌ها ساکن خواهند شد. ما آینده‌ای را در متاورس ایجاد خواهیم کرد، قبل از این‌که در دنیای فیزیکی ساخته شوند.»
کارآفرین تایوانی-آمریکایی و مدیرعامل انویدیا (Nvidia)
«جنسن هوانگ» (Jensen Huang)
امین درباره برندهایی که از همین ابتدا وارد فضای متاورس شدند و درآمد دارند، توضیح داد: «بسیاری از برندهای مد و ورزشی در فضای وب ۳ حضور دارند. آدیداس و نایک همان‌طور که در دنیای واقعی در حال رقابت هستند، در متاورس هم با یکدیگر رقابت می‌کنند. این برندها درحال حاضر در سندباکس (Sandbox) و دیسنترالند (Decentraland) پلتفرم‌های خود را راه‌اندازی کرده و بازی‌ها و رویدادهایی را اجرا کرده‌اند. برندهای سنتی مثل گوچی (Gucci) هم در فضای وب۳ بسیار فعال هستند و نسخه دیجیتال محصولات خود مثل کیف‌های دستی را با قیمت‌هایی مثل ۳۰۰۰ یا ۵۰۰۰ دلار می‌فروشند. برند لورئال (L’Oréal) هم محصولات خود را برای آرایش مجازی آواتارها ارایه کرده است. حتی برندی مثل هیوندای هم در این فضا حاضر شده و به‌زودی افراد قادر خواهند بود اتومبیل هیوندای (Hyundai) مجازی خود را خریداری کنند. هیوندای در حال طراحی و ساخت پلتفرم متاورسی خود بوده و هدف اصلی آن‌ها تسلط بر بخش خودروسازی و حمل‌و‌نقل متاورسی است. موضوع‌هایی از این قبیل متاورس و وب ۳ را بسیار جذاب کرده است.» اما این‌که چطور یک نفر حاضر می‌شود برای یک محصول دیجیتالی چنین هزینه‌ای کند، امین می‌گوید: «به همان دلیلی که افراد نسخه حقیقی آن را می‌خرند، خودنمایی کردن! این انگیزه و دلیل در فضای مجازی هم جواب میدهد و یک تکنیک فروش است.»
«امیدواریم در سال‌های آینده میلیارد‌ها انسان از متاورس استفاده کنند و مشاغل زیادی در متاورس برای افراد ایجاد شود. همچنین امید داریم تا تبادلات تجاری دیجیتال زیادی در متاورس صورت گیرد.»
«مارک زاکربرگـ» (Mark Zuckerberg)، بنیان‌گذار فیس‌بوک
در عین حال ترند متاورس از حدود سال‌های ۲۰۱۷-۲۰۱۸ آغاز شد و برخی از پروژه‌ها مثل سندباکس و دیسترالند زودتر از دیگران وارد بازی شدند. امین درباره پروژه‌های پیشرو اظهار کرد: «قبل از توضیح این موضوع باید اشاره کنم، بازیگران بزرگی در صنعت بازی‌سازی مثل فورتنایت (Fortnite) و روبلاکس (Roblox) هستند که روی بستر وب ۳ حضور ندارند، پس فاقد اقتصاد مبتنی‌بر بلاک‌چین هستند؛ اما میلیون‌ها نفر کاربر دارند. در مقابل آن‌ها پلتفرم‌های غیرمتمرکز گیمینگ (gaming) متاورسی مثل سندباکس و دیسنترالند وجود دارند که شرکا، زیرساخت و جامعه دنبال‌کنندگان بسیار خوبی دارند اما تعداد کاربرانِ فعالِ بسیاری کمی درلحظه دارند. پروژه‌های جذابی در آسیا مثل زپتو (Zepeto) و اسپشیال (Spatial) در حال توسعه هستند. این پروژه‌ها دنبال‌کنندگان میلیونی دارند و افزون‌بر کامپیوتر، روی موبایل هم اپلیکیشن دارند و با سرعت بسیار زیادی در حال پیشرفت در فضای وب ۳ هستند و ما آن‌ها را به‌دقت رصد می‌کنیم. ما در متافلئونس هم درصدد افزایش تعداد کاربران فعال هستیم چون معتقدیم این موضوع برگ برنده یک پروژه است.»
او درباره محدود بودن تعداد کاربران فعال در سندباکس و دیسترالند بیان کرد: «ما این موضوع را به دقت رصد می‌کنیم چون پایه و اساس برنامه‌ریزی‌های گسترش متافلوئنس همین تحقیقات هستند. به نظر من دو دلیل اساسی وجود دارد. اول، فضای کلی تجربه کاربران است. طبق تحقیقات ما، کاربران به فضاهای واقع‌بینانه‌تر علاقه بیشتری دارند، نه فضاهای پیکسلی و کارتونی. به همین دلیل کاربران بعد از مدتی حضور در این پلتفرم‌ها، خسته خواهند شد. دلیل دوم، نیاز اجباری اتصال کیف پول در زمان ثبت‌نام و ورود به بازی است. زمانی‌که کاربر مجبور است از همان ابتدا این کار را انجام دهد، ممکن است از تجربه پروژه منصرف شود. به نظر من، این یک سد بزرگ برای کاربران جدید است. برخی پروژه‌ها مثل متافلوئنس و زپتو این مانع را حذف کرده‌اند و کاربران قادرند ابتدا بازی و متاورس را تجربه کنند و اگر از آن خوششان آمد و تصمیم به کسب درآمد گرفتند، کیف خود را متصل کنند. همچنین، ما در متافلوئنس از موتور گرافیکی آنریل (Unreal Engine) استفاده کردیم که یک تجربه سه‌بعدی شبیه‌به واقعیت برای کاربر ایجاد می‌کند؛ با وجود این‌که توسعه پروژه با استفاده از این موتور گرافیکی زمان‌بر و پرهزینه‌تر است. این واقع‌بینانه بودن، افزون‌بر فضای شهر، برای آواتارها هم صدق می‌کند و شخصیت‌ها بیشترین شباهت را به واقعیت دارند.»
«متاورس برای شما به‌عنوان یک بازیکن بسیار جذاب‌تر خواهد بود اگر دوستان دنیای واقعی شما آن‌جا باشند. دیگر مثل روزهای قدیم نیست که با غریبه‌هایی تصادفی در اینترنت بازی کنید، بلکه موضوع تجربه دنیایی واقعی با دوستان دنیای واقعی است و ارتباط متقابل راهی برای انجام آن است.»
«تیم سویینی» (Tim Sweeney)، بنیان‌گذار مجموعه «اپیک گیمز» (Epic Games) و توسعه‌دهنده بازی فورتنایت (Fortnite)
امین درباره پروژه شهر متاورسی متافلئونس توضیح داد: «متافلوئنس یک شهر متاورسی مجازی است که افراد و برندها می‌توانند کسبوکار خود را در فضاهایی به‌نام «متاهات» (MetaHut) راه‌اندازی کنند. افراد با داشتن این فضا قادرند رویدادهای شخصی خود را در آن برگزار کنند، فروشگاه مجازی راه‌اندازی کنند، نمایشگاه NFT داشته باشند و با دعوت از دیگران برای حضور در این فضا، در اقتصاد درونی متافلوئنس درآمد کسب کنند. تمرکز ما روی فعالیت اینفلوئنسرها است. البته هر کسی می‌تواند در متافلوئنس اینفلوئنسر باشد. فقط کافی است با چارچوب‌های فعالیت در پروژه همخوان باشند و بتوانند دیگران را برای حضور در متافلئونس ترغیب کنند. متافلوئنس شامل ۲۳۷۰۰ زمین و متاهات در مناطق مختلفی است که هرکدام برای نوع خاصی از فعالیت کسب‌و‌کارهاست. به‌عنوان مثال یک بخش به هنر و بخش دیگر به صنعت مد و لباس اختصاص یافته است. مکان‌های عمومی هم مثل خیابان، پارک، ساحل و مراکز جذاب دیگری هم وجود دارد.»
او درباره متاهات که به‌عنوان یک محصول در متافلوئنس به بهره‌برداری رسیده، این‌چنین توضیح داد: «متاهات، ساختمان‌های آماده بهره‌برداری در متافلوئنس است که سه طبقه دارد و افراد می‌توانند انواع رویداد مثل گردهمایی و نمایشگاه در آن برگزار کنند یا دارایی‌های دیجیتال خود را در معرض فروش قرار دهند. در حال حاضر بیش از ۴۰۰ متاهات توسط اینفلوئنسرها خریداری شده و در آن مشغول برگزاری رویدادهای خود هستند. همچنین به‌زودی مدل درآمدی جدیدی معرفی خواهیم کرد که اینفلوئنسرها را قادر می‌سازد ازطریق رویدادهای خود کسب درآمد کنند.»
افراد زیادی به‌خصوص نوجوانان نسل زد علاقه‌مند هستند که به یک اینفلوئنسر تبدیل شوند. امین مسیر اینفلوئنسر شدن در متافلوئنس را این‌گونه توصیف کرد: «شروع فعالیت یک اینفلوئنسر در متافلوئنس به‌راحتی بازکردن یک حساب کاربری اینستاگرام است و می‌توانید بلافاصله رویدادهای خود را آغاز و شروع به کسب درآمد کنید. البته برخی حداقل مولفه‌های پذیرش وجود دارد. ممکن است فردی با میلیون‌ها فالوور مورد تایید قرار نگیرد ولی کسی با تنها چندهزار دنبال‌کننده مورد تایید قرار گیرد. افزون‌بر در نظر گرفتن سلامت جامعه متافلئونس، هدف ما جذب اینفلوئنسرهایی است که علاقه‌مند ترویج دوره جدید اینترنت با وب ۳ هستند. افرادی خلاق و با دانش که جامعه دنبال‌کنندگان خود را به متافلوئنس بیاورند. ما پذیرای هر فرد بااستعدادی برای تبدیل شدن به اینفلوئنسر در نسل جدید وب هستیم.»
«همان‌طور که وجود اینترنت برای کسب اطلاعات مفید است، متاورس نیز برای روابط اجتماعی مفید خواهد بود. دیگر محدودیتی در رابطه با تعامل افراد و شخصیت‌ها با یکدیگر وجود نخواهد داشت. اما نکته مهم این‌جاست که بشریت ناگهان آزادی زیادی را تجربه خواهد کرد که به‌شکل دیوانه‌کننده‌ای مخرب است.»
«کریگ دوناتو» (Craig Donato)، مدیر ارشد کسبوکار بازی آنلاین روبلاکس (Roblox)
با وجود غیرمتمرکز بودن بیشتر پروژه‌های متاورسی، هر شهری تابع یک سری قوانین داخلی خود است و متافلوئنس هم این‌چنین است. امین می‌گوید: «هر پروژه‌ای قوانین داخلی خودش را دارد و متافلوئنس هم از این قانون جدا نیست و ما اجازه نخواهیم داد که امنیت کاربرانمان با مخاطره روبه‌رو شود. همچنین با توجه‌به این‌که خود کاربران تصمیم‌گیرنده‌های اصلی هستند، ممکن است از حضور برخی افراد جلوگیری یا تصمیم خاصی گرفته شود. سیستمی در متافلوئنس وجود دارد که به‌محض ورود افراد، به رفتار و کردار آن‌ها امتیاز میدهد که به آن امتیاز شهرت گفته می‌شود. از این طریق افراد وقتی کسی را می‌بینند، مشخص می‌شود که آیا او فردی با رفتار مناسب است یا نامناسب. این قوانین داخلی متافلوئنس جدا از قوانین جاری بر بستر بلاک‌چین است.»
بسیاری از افرادی که در پروژه‌ها و بازی‌های متاورسی حضور دارند و زمان صرف می‌کنند، به‌دنبال کسب درآمد هستند. متافلوئنس برای این افراد برنامه‌های خاصی در نظر دارد. امین درباره این موضوع توضیح میدهد: «ما مدل‌های درآمدی و سرمایه‌گذاری منحصربه‌فردی داریم که شامل خریدوفروش زمین یا متاهات است و افراد با معرفی دوستان خود نیز می‌توانند کسب درآمد کنند. همچنین سیستم استیک کردن توکن نیز راه‌اندازی شده است. در ضمن کاربران با مشارکت در رویدادهای مختلف، پاداش کسب می‌کنند. این پاداش ازطریق توکن بومی متافلوئنس یعنی متو پرداخت می‌شود. ما چندین مدل درآمدی خواهیم داشت اما هسته اصلی درآمدی Influence to Earn است که ازطریق برگزاری رویداد و انجام کارهایی مثل فروش بلیت، دارایی‌های دیجیتال و غیره خواهد بود. همچنین یک مدل درآمدی ریفرال بسیار پرسود هم داریم که افراد با معرفی دوستان خود می‌توانند تا چندهزار دلار کسب درآمد کنند. البته با توجه‌به این‌که برخی از این مدل‌ها برای اولین بار معرفی شده‌اند، ما نمونه قدیمی‌تری برای مدنظر قرار دادن نداریم و مجبوریم گاهی اوقات به‌شکل آزمون‌و‌خطا پیشروی کنیم. ما در حال حاضر در فاز تست بتای پروژه هستیم و تعداد زیادی از طرفداران پروژه در فرایند تست، به ما کمک می‌کنند؛ و ما از طریق کمک گرفتن از علاقمندان پروژه و تشکیل گروه تست، درصدد برطرف کردن مشکلات هستیم و از هرگونه پیشنهاد و انتقاد از طرف دنبال‌کننده‌ها استقبال می‌کنیم.»
هر پروژه متاورسی یک توکن بومی دارد. مدیرعامل متافلوئنس توکن بومی خود را این‌گونه تعریف کرد: «توکن بومی متافلوئنس «متو» (METO) نام دارد. در تراکنش‌های داخل پروژه و پرداخت پاداش‌ها از این توکن استفاده می‌شود.»
«من امید دارم که سیستم اقتصاد و فعالیت‌های اقتصادی تکنولوژی متاورس در آینده بسیار وسیع‌تر از سیستم‌های محدود امروزی باشد. همچنین درنهایت به نقطه‌ای خواهیم رسید که سود به دست‌آمده توسط سازندگان متاورس، بسیار بیشتر از سودی خواهد بود که پلتفرم‌های امروزی به دست می‌آورند.»
تیم سویینی
انجام پروژه‌های کامپیوتری و بازی‌سازی نیازمند تیمی قوی و خبره است. امین درباره تیم متافلوئنس گفت: «ما یک تیم چندملیتی هستیم. بخشی از تیم توسعه و بنیان‌گذاران پروژه از جمهوری آذربایجان هستند. بخش دیگری از تیم در کشورهای ترکیه، هند و امارات متحده عربی مستقر هستند و البته با سرعت زیادی در حال گسترش تیم هستیم.» او درباره قوانین حاکم‌بر این تیم گفت: «همان‌طور که در ابتدا برای سوشال‌مدیا هم قوانین خاصی نبود، در حال حاضر درباره متاورس هم همین است. در بیشتر کشورهای جهان و همچنین مناطقی که ما فعالیت می‌کنیم بحث قوانین در هاله‌ای از ابهام است. ما در حال اخذ مجوز مخصوص فعالیت متاورسی در امارات متحده عربی هستیم. اما در بیشتر مناطق، مثل ترکیه چنین مجوزی وجود ندارد و ما در قالب یک شرکت کامپیوتری، برنامه‌نویسی و بازی‌سازی فعالیت می‌کنیم.»
امین درباره این‌که قوانین و مقررات چه تاثیری بر حوزه فناوری‌های بلاک‌چین و دنیای متاورس می‌گذارد و این‌که او چه درخواستی از مسوولان درجه‌بالای کشورها برای تسهیل شرایط دارد، این‌گونه توضیح داد: «به‌جای استفاده از لفظ قوانین برای متاورس شاید بهتر است از قوانین برای فضای وب ۳ استفاده کنیم. این‌گونه قوانین در کشورهای توسعه‌یافته و تراز اول هم هنوز به‌شکل شفاف وجود ندارد. این موضوع موقعیت خوبی برای کشورهای کوچک‌تر و در حال توسعه محسوب می‌شود. ابتدا لازم است که مسوولان چگونگی فعالیت متاورس و وب ۳ را درک کرده و با وضع قوانین مناسب، از کارآفرینان حمایت کنند. این حمایت‌ها می‌تواند شامل نوعی تضمین و پشتوانه برای دارایی‌های دیجیتال پروژه‌های آن‌ها باشد. من یک قاضی نیستم که از لحاظ حقوقی نظر بدهم؛ اما در یک کلام می‌توانم این درخواست را در یک کلمه بگویم و آن «اطمینان» است. اگر امثال من به عنوان کارآفرینان این حوزه به اکوسیستم یک کشور اطمینان داشته باشند، سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیادی صورت می‌گیرد. این حوزه با سرعت بسیار زیادی در حال پیشرفت است. به‌عنوان مثال، ممکن است یک کارآفرین با صرف تنها ۱۰ هزار دلار و آغاز یک پروژه، آن را طی دو یا سه سال به یک یونیکورن تبدیل کند و خدمات یکتایی را به حوزه وب ۳ ارایه دهد. به این شکل، جذب سرمایه نیز راحت‌تر خواهد بود. برندهای زیادی این مهاجرت را شروع کرده‌اند و پتانسیل بسیار زیادی در این بخش وجود دارد و کشورها و حکومت‌ها قادرند درآمدهای سرشاری داشته باشند. به مثال قبلی برمی‌گردم، تصور کنید یک کسب‌و‌کارِ ۱۰ هزار دلاری به یک یونیکورن تبدیل شود، این اتفاق چه تاثیری بر آن کشور خواهد گذاشت؟ این موضوع نه نفت است، نه ذخایر معدنی و نه مواد تجدیدپذیر. پس اگر مسوولان کشورها به‌جای سنگ‌اندازی و جلوگیری از توسعه این نوع پروژه‌ها، حامی آن‌ها باشند و زیرساخت‌های لازم را ایجاد کنند، می‌توانند مزه میوه این درخت را حداکثر در بازه‌ای پنج تا ۱۰ ساله بچشند. موضوع دیگر، به رسمیت شناختن دارایی‌های دیجیتال توسط حکومت‌هاست. به‌عنوان مثال اگر یک NFT ارزش ۱۰ هزار دلاری دارد، مالک قادر باشد از آن به‌عنوان یک وثیقه برای دریافت وام از بانک استفاده کند.»
«به نظر می‌رسد واقعیت افزوده (AR) تاکنون ساده‌ترین راه برای انتقال ما به متاورس باشد. اما ما همچنان شاهد تلاش‌های بیشتری برای ورود به این جهان هستیم. در حال حاضر، بیشتر تجربه‌های متاورس با تلفن‌های همراه انجام می‌شوند؛ اما ما تجربه‌های بسیار فراتر از تلفن خواهیم داشت. جایی که تمام بدن ما کاملن درگیر باشد و این‌جاست که جذابیت متاورس شروع می‌شود.»
«به نظر می‌رسد واقعیت افزوده (AR) تاکنون ساده‌ترین راه برای انتقال ما به متاورس باشد. اما ما همچنان شاهد تلاش‌های بیشتری برای ورود به این جهان هستیم. در حال حاضر، بیشتر تجربه‌های متاورس با تلفن‌های همراه انجام می‌شوند؛ اما ما تجربه‌های بسیار فراتر از تلفن خواهیم داشت. جایی که تمام بدن ما کاملن درگیر باشد و این‌جاست که جذابیت متاورس شروع می‌شود.»
«تیفانی رالف» (Tiffany Rolfe)، مدیر ارشد خلاقیت و برندینگ در شرکت تبلیغاتی R/GA
