سناریوهای احتمالی تحولات DLT در صنعت مالی

گزارش مجمع جهانی اقتصاد از دارایی‌های دیجیتال، فناوری دفترکل توزیع‌شده و چشم‌انداز بازارهای سرمایه

در سال‌های اخیر، موسسات مالی و بازارهای سرمایه با سرعت به‌سمت تحول دیجیتال حرکت کرده‌اند. ارایه خدماتی که در گذشته به‌صورت حضوری رواج داشت، جای خود را به خدمات آنلاین و دیجیتال داده است. ضرورت‌هایی مانند بهبود ارایه خدمات به مشتریان، افزایش بهره‌وری و معرفی خدمات جدید مانند سودآوری از داده (monetization of data)، مدیران بازارهای سرمایه را به بررسی چگونگی استفاده از این فناوری در طراحی مجدد گزارش‌ها و محصولات سوق داده است.

فناوری دفترکل توزیع‌شده (Distributed Ledger Technology – DLT) با بیش از یک دهه قدمت در حال حاضر در حال گذر از مراحل مختلف پذیرش و کاربرد در صنعت مالی است. دیدگاه‌های مختلفی در مورد پتانسیل دفترکل توزیع‌شده در بازارهای سرمایه وجود دارد:

دیدگاه مثبت: دفترکل توزیع‌شده می‌تواند با ساده‌سازی عملیات مالی و ایجاد سیستم مالی نوین بدون واسطه، بازارهای سرمایه را متحول کرده، عملیات را برای بازیگران اصلی بازار تسهیل ساخته و دسترسی کسب‌وکارهای کوچک و سرمایه‌گذاران خرد را به بازارها گسترش دهد.

دیدگاه خنثی: دفترکل توزیع‌شده ‌تنها یک ابزار جدید است که می‌تواند در برخی از فرآیندهای بازار سرمایه مفید باشد، اما به‌طور کلی انقلابی در این صنعت ایجاد نخواهد کرد.

دیدگاه منفی: دفترکل توزیع‌شده به‌دلیل چالش‌هایی مانند مقیاس‌پذیری، هزینه، وجود فناوری‌های جایگزین و امنیت و مقررات در نهایت به‌طور گسترده در بازارهای سرمایه مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.

هنوز مشخص نیست کدام دیدگاه در نهایت به واقعیت تبدیل خواهد شد. آینده دفترکل توزیع‌شده در بازارهای سرمایه به عوامل مختلفی مانند پیشرفت‌های تکنولوژی، مقررات و پذیرش توسط فعالان بازار بستگی دارد. با وجود این چالش‌ها، شرکت‌ها به‌طور قابل توجهی در این فناوری نوظهور سرمایه‌گذاری کرده و رگولاتورها نیز تمایل بیشتری به استفاده از آن نشان داده‌اند. برخی از محصولات و خدمات دفترکل توزیع‌شده به مرحله تجاری‌سازی رسیده و نشان از تاثیر قابل‌توجه این فناوری در سطح بازار دارند.

گزارش «آینده زیرساخت‌های مالی» در سال ۲۰۱۶ توسط مجمع جهانی اقتصاد در بررسی پتانسیل تحولات مبتنی‌بر بلاک‌چین در صنعت مالی منتشر شد. در حالی‌که فناوری دفترکل توزیع‌شده سال‌هاست وجود دارد، تا همین اواخر شاهد کاربردهای گسترده و پرمعنای آن در دنیای واقعی نبودیم. با این حال، به نظر می‌رسد این روند در حال تغییر است. این گزارش به بررسی نتایج تلاش‌ها، راه‌های به‌کارگیری این فناوری و همچنین چالش‌های پیش رو در مسیر دستیابی به تحولات در سطح صنعتی پرداخته؛ و بر اساس همکاری و مشارکت فعال بین نهادهای سازمان اقتصاد جهانی برای دستیابی به اهداف مشترک و مصاحبه و گفت‌وگو با متخصصان بازار سرمایه تهیه شده است. هدف گزارش حاضر، ارایه دیدگاه‌های استراتژیک به مدیران بازارهای سرمایه و رگولاتورها برای درک بهتر وضعیت فعلی تحولات فناوری دفترکل توزیع‌شده و سناریوهای احتمالی آینده است.

موفقیت ارزهای دیجیتال به‌واسطه توانمندسازی افراد بهتر رقم نمی‌خورد، بلکه در گرو توانمندسازی نهادهای کارآمدتر خواهد بود.

«ویتالیک بوترین» (Vitalik Buterin)
بنیان‌گذار اتریوم

محبوبیت فناوری دفترکل توزیع‌شده

عوامل متعددی استفاده از فناوری دفترکل توزیع‌شده را در موسسات مالی آسان‌تر می‌کند:

1. علاقه به دارایی‌های دیجیتال:
   افزایش تقاضا برای رمزارزها و سایر دارایی‌های دیجیتال؛
   ایجاد فرصت‌های جدید برای موسسات مالی.
   
2. رشد بازارهای همسو:
   گسترش بازارهای مرتبط‌با دفترکل توزیع‌شده مانند استیبل‌کوین‌ها (Stablecoins)؛
   افزایش کاربرد DLT در امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا دیفای (DeFi).
   
3. تسهیل روند رگولاتوری و نظارت:
   تدوین قوانین و مقررات جدید برای دفترکل توزیع‌شده؛
   ایجاد شفافیت و نظارت بیشتر بر فعالیت‌های دفترکل توزیع‌شده.
   
4. پیشرفت‌های فنی:
   ارتقای زیرساخت‌های دفترکل توزیع‌شده؛
   افزایش سرعت، امنیت و کارایی دفترکل توزیع‌شده.
   
5. هم‌سویی با روندهای کلی بازار سرمایه:
   افزایش رقابت در بازار سرمایه؛
   نیاز به دیجیتالی‌سازی خدمات مالی.
   این تحولات به‌طور فزاینده‌ای تغییرات را در جهت دیجیتالی‌سازی در سراسر اکوسیستم بازارهای سرمایه تسریع می‌کند.

بلاک‌چین فقط یک کار انجام می‌دهد: نیاز به اعتماد به واسطه‌ها را با استفاده از اثبات‌های ریاضی برای تایید صحت رویدادها از بین می‌برد.

«آدام دراپر» (Adam Draper)
بنیان‌گذار شرکت سرمایه‌گذاری Boost VC

مشکلات فعلی در ساختارهای بازار سنتی

نبود یک منبع واحد برای اطلاعات: هر شرکت به‌طور جداگانه سوابق معاملات و داده‌ها را ذخیره و پردازش می‌کند. این امر پیچیدگی، خطا و هزینه را افزایش می‌دهد.
محدودیت زمان معاملات: به‌دلیل نیاز به پردازش و تایید معاملات، بازه‌های زمانی معاملات محدود هستند.
ناتوانی در بهینه‌سازی ترازنامه‌ها: علت این مشکل، نبود نقدینگی و انعطاف‌پذیری در بازار اوراق بهادار است که به کاهش کارایی، افزایش ریسک و کاهش دسترسی به منابع مالی برای موسسات مالی منجر می‌شود.
در جدول زیر تاثیر فناوری دفترکل توزیع‌شده در رفع ناکارآمدی‌های عملیاتی و امکان مدیریت بهتر منابع در شرکت‌ها و بازارها بیان شده است:

تاثیر دفترکل توزیع‌شده در رفع ناکارآمدی‌های عملیاتی و امکان مدیریت بهتر منابع در شرکت‌ها و بازارها

انتقال دارایی بین واحدهای حقوقی مستقل در بازه زمانی منعطف‌تر	اتوماسیون و همگام‌سازی فرآیندهای تجاری بین واحدهای حقوقی مستقل (مانند شرکت‌ها، بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری) با استفاده از قراردادهای هوشمند	اعتمادسازی از طریق ایجاد دسترسی همگانی و فوری به یک سند اختیاری برای ذی‌نفعان مختلف در یک بازار یا معامله	قابلیت دفترکل توزیع‌شده
آزادسازی نقدینگی و بهبود مدیریت مالی به‌منظور افزایش کارایی و افزایش انعطاف‌پذیری	کاهش دخالت انسانی، کاهش ریسک، بهبود مدیریت ریسک و کاهش هزینه در فرآیندهای مختلف	کاهش نیاز به ویرایش، تایید و تطبیق دستی داده‌ها	منافع تجاری
وام‌دهی کوتاه‌مدت «Intraday repo‌» با توافق‌نامه بازخرید با وثیقه توکن و دارایی	پلتفرم‌های مدیریت چرخه حیات پس از معامله در معاملات مشتقات با هدف: افزایش کارایی، کاهش ریسک، اطمینان از پایبندی به مقررات نظارتی، شفافیت در فعالیت‌های مالی	نوآوری در بخش اوراق بهادار مسکن با ذخیره جزییات وام‌های مسکن در یک زنجیره بلوک متمرکز و بدون واسطه	مثال کاربردی مبتنی‌بر DLT

ریپو «Repurchase»، مخفف توافق‌نامه بازخرید، یک شکل از وام‌گیری کوتاه‌مدت است که بیشتر در اوراق قرضه دولتی کاربرد دارد.
فروشنده اوراق قرضه دولتی را معمولن برای یک دوره یک‌شبه به سرمایه‌گذاران فروخته و موافقت می‌کند که آن‌ها را روز بعد یا پس از یک دوره مشخص با قیمتی کمی بالاتر پس بگیرد.
این تفاوت در قیمت، نرخ بهره پرداختی برای وام‌گیری را نشان می‌دهد. ریپوها توسط موسسات مالی برای مدیریت نیازهای کوتاه‌مدت نقدینگی، با اوراق بهادار به‌عنوان وثیقه برای وام، استفاده می‌شوند.

دو نوع اصلی توافق‌نامه ریپو وجود دارد:

ریپوی یک‌شبه:مدت زمان وام یک روز است. وام‌گیرنده موافقت می‌کند اوراق بهادار را روز بعد بازخرید کند.

ریپوی مدت‌دار: مدت زمان وام می‌تواند بیش از یک روز باشد. این مدت می‌تواند تعداد مشخصی از روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها باشد که از ابتدا توسط هر دو طرف توافق شده است.
ریپوها نقش مهمی در بازارهای مالی با فراهم آوردن نقدینگی بالا و تامین مالی کوتاه‌مدت ایفا می‌کنند. آن‌ها همچنین در اجرای سیاست پولی به بانک‌های مرکزی کمک می‌کنند که از ریپوها برای کنترل عرضه پول و نرخ‌های بهره کوتاه‌مدت استفاده می‌کنند.

فناوری دفترکل توزیع‌شده چیست؟

دفترکل توزیع‌شده، یک پایگاه داده غیر‌قابل تغییر است که اطلاعات را به‌صورت امن بین افراد یا سازمان‌های مختلف به اشتراک می‌گذارد. برخلاف سیستم‌های سنتی، دفترکل توزیع‌شده به‌جای یک مرجع مرکزی از شبکه‌ای از رایانه‌ها برای ذخیره اطلاعات استفاده می‌کند. هدف این فناوری (که بلاک‌چین نمونه‌ای از آن است) با اطمینان از یکسان، دقیق و به‌روز بودن داده‌ها، افزایش شفافیت، امنیت و اعتماد در میان همه مشارکت‌کنندگان است.
فناوری دفترکل توزیع‌شده بر پایه چهار عنصر اصلی بنا شده است:

۱. دفترکل توزیع‌شده و شبکه همتابه‌همتا:

داده‌هایی که دارایی‌ها یا تراکنش‌ها را نشان می‌دهند، در هر گره/نود «node» در شبکه کپی می‌شوند که این امر توانمندی در کنترل اتفاقات غیرمنتظره همچون حملات سایبری به سیستم و شفافیت را تضمین می‌کند.
ذخیره اطلاعات در هر گره شبکه؛
تضمین شفافیت و مقاومت در برابر حملات سایبری.

۲. امضاهای دیجیتال و توابع هش:

جهت جلوگیری از تغییراتی که ممکن است پس از انتشار در داده‌ها ایجاد شوند و مقابله با هرگونه دست‌کاری اطلاعاتی، رمزنگاری قوی اعمال می‌شود.
رمزنگاری قوی برای جلوگیری از دست‌کاری اطلاعات؛
امضاهای دیجیتال در تایید اصالت داده‌ها.

۳. الگوریتم‌های توافق (Consensus Algorithm):

یک مکانیزم توافق، داده‌های پایه را تایید می‌کند تا اطمینان حاصل شود که تمام مشارکت‌کنندگان نظر یکسانی به اطلاعات و در حالت کلی تصمیمات شبکه دارند. این امر به‌خودی خود عامل حذف نیاز به واسطه در یک تراکنش است.
وجود یک مکانیزم برای تایید داده‌ها و ایجاد اجماع بین مشارکت‌کنندگان؛
حذف نیاز به واسطه.

۴.قراردادهای هوشمند:

نوعی توافق بین دو یا چند طرف است که به‌صورت کد رایانه‌ای نوشته می‌شود. این کد به‌طور خودکار اجرا می‌شود و نیازی به واسطه ندارد.
استفاده از کدهای خودکار برای اجرای تعهدات قراردادی؛
افزایش کارایی و کاهش خطا.

ویژگی‌های فنی منحصربه‌فرد دفترکل توزیع‌شده:

به ارمغان آورنده‌ مزایای مالی قابل توجه برای بازارهای سرمایه

دفترکل توزیع‌شده با ارایه زیرساختی مشترک، مدیریت بهینه اطلاعات و جریان‌های کاری به اشتراک گذاشته‌شده در بازار مالی را امکان‌پذیر می‌کند. این امر بر پایه سه قابلیت فنی کلیدی بنا شده است:

۱.داده‌های معتبر با قابلیت اشتراک‌گذاری:

دسترسی چند نهاد به‌طور هم‌زمان به نسخه‌ای واحد، به‌روز و تغییرناپذیر از یک دفترکل مشترک، نیاز به نگهداری بانک‌های اطلاعاتی مجزا توسط هر نهاد را از بین می‌برد. اجماع داده‌ها سبب حذف نیاز به مطابقت دستی، کاهش اختلاف‌نظر، افزایش دسترسی و دقت داده‌ها در سراسر سیستم مالی می‌شود.

۲.توکن‌سازی:

توکن نشان‌دهنده یک دارایی یا واحد ارزش است که روی یک دفتر کل توزیع‌شده ایجاد و مدیریت می‌شود. توکن‌ها می‌توانند نماینده ارزهای دیجیتال، سهام در یک شرکت، امتیازات در یک برنامه وفاداری یا حتی واحدهایی از دارایی‌های فیزیکی مانند طلا یا املاک باشند. در کاربردهای مالی، توکن‌ها می‌توانند به‌عنوان ابزارهایی برای سرمایه‌گذاری، انتقال ارزش یا اجرای قراردادهای هوشمند استفاده شوند. این توکن‌ها امکان ایجاد اکوسیستم‌های مالی غیرمتمرکز (دیفای) را فراهم می‌کنند که در آن کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه‌های مالی سنتی مانند بانک‌ها و شرکت‌های بیمه، تراکنش‌ مالی انجام دهند.نگه‌داری از کلید رمزنگاری‌‌شده‌ توکن، مشابه با نگه‌داری گواهی سهام فیزیکی است. به‌عبارت دیگر، در اختیار داشتن کلید رمزنگاری، به فرد مالکیت کامل توکن و در نتیجه مالکیت دارایی اصلی را می‌دهد.

مزایای توکن‌سازی دارایی‌ها

1. انتقال دارایی‌ها با سرعت بیشتر و هزینه کمتر (با حذف واسطه و امکان انتقالات ۲۴ ساعته، ۷ روزه)
   
2. تقسیم دارایی‌ها به واحدهای کوچک‌تر و در نتیجه دسترسی بهتر برای سرمایه‌گذاران با سرمایه کمتر
   
3. افزایش نقدینگی برای بازارهای کوچک (niche market‌) (نیچ مارکت بخش کوچکی از یک بازار بزرگ است. این بازار برای افرادی مفید است که به‌‌دنبال بازاری با کمترین رقیب هستند و قصد عرضه محصولات یا خدمات برای افراد خاصی را دارند و هر‌چه محصولات یا خدماتی که ارایه می‌دهند، تخصصی‌تر باشد، رقابت کمتری وجود خواهد داشت.)

۳. قراردادهای هوشمند:

این قراردادها با اجرای خودکار قوانین بازار و شرایط و ضوابط معاملات، نیاز به مداخله انسانی را در تسویه تراکنش‌ها، خدمات دارایی و پایبندی به مقررات حذف می‌کنند. همچنین با پردازش ایمن و پرسرعت، میزان هزینه و تخلفات را به حداقل می‌رسانند.
موارد ذکر‌شده عامل کاهش هزینه‌ها (با اتوماسیون‌سازی و حذف فعالیت‌های تکراری و مازاد)، بهینه‌سازی ترازنامه (با تخصیص سریع‌تر و موثرتر نقدینگی و سرمایه) و کاهش پیچیدگی و ریسک (با از میان برداشتن ریسک اعتباری طرف مقابل در تسویه‌حساب) هستند.

با جایگزینی خدمات متمرکز وب امروزی با پروتکل‌های غیرمتمرکز بلاک‌چین، شاهد حاکمیت واقعی بر بستر اینترنت خواهیم بود. آینده اینترنت، غیرمتمرکز است.

«اولاف کارلسون-وی» (Olaf Carlson-Wee)
مدیر‌عامل پالی‌چین کپیتال (Polychain Capital)

ضرورت استفاده از دفترکل توزیع‌شده برای رسیدن به دستاوردهای تجاری

۱.لزوم تعاملات امن بین چند نهاد:

وجود فرآیندهای تجاری، قوانین و استثناهای از پیش توافق‌شده برای تعاملات و همچنین منبع داده‌ای قابل اعتماد برای تسهیل معاملات بین چند نهاد.

۲.نیاز به درک مشترک بین نهادها:

سودمندی وجود یک نسخه واحد از داده‌ها برای کارایی بهتر در انجام تراکنش.

۳.چالش با واسطه‌های مرکزی:

در بازارهای فاقد واسطه مرکزی یا وجود مشکل هنگام وابستگی‌به واسطه (مانند هزینه بالا یا عدم رفع نیاز به اعتبارسنجی داده‌ها)، استفاده از دفترکل توزیع‌شده سودمندتر خواهد بود.
فناوری دفترکل توزیع‌شده راه‌حلی مناسب برای همه نیست، اما در شرایط خاص می‌تواند نتایج تجاری قابل توجهی به همراه داشته باشد.

آیا قراردادهای هوشمند بدون دفترکل توزیع‌شده به نتایج مطلوب دست می‌یابند؟

در این بخش به بررسی مزایا و معایب هر دو رویکرد می‌پردازیم.

قراردادهای هوشمند با دفترکل توزیع‌شده

همگام‌سازی:

دفترکل توزیع‌شده تضمین می‌کند که همه طرف‌ها به یک نسخه به‌روز‌شده از داده‌ها دسترسی دارند و امکان ایجاد یک دیدگاه مشترک را فراهم می‌سازد.

خودکارسازی:

قراردادهای هوشمند روی دفترکل توزیع‌شده می‌توانند به‌طور خودکار اجرا شوند که این موضوع به تضمین هماهنگی جریان‌های کاری منجر می‌شود.

چالش‌ها:

راه‌اندازی و مدیریت دفترکل توزیع‌شده نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتری بوده و مقیاس‌پذیری آن می‌تواند مشکل باشد.

قراردادهای هوشمند بدون دفترکل توزیع‌شده

پیاده‌سازی آسان‌تر:

استفاده از زیرساخت‌های موجود و نیاز به سرمایه‌گذاری کمتر

مناسب برای موارد خاص:

می‌تواند برای برنامه‌های کاربردی درون‌شرکتی یا با شرکای قابل اعتماد مناسب باشد.

چالش‌ها:

به یک واسطه قابل اعتماد برای تضمین یکپارچگی داده‌ها نیاز است. انتقال به دفترکل توزیع‌شده در آینده ممکن است پیچیده باشد.می‌توان گفت هیچ پاسخ یکسانی برای همه وجود نداشته و انتخاب به نیازهای خاص سازمان‌ها بستگی دارد. سازمان‌ها با تمرکز بر نیازها برای ارزیابی گزینه مناسب و در نظر گرفتن سرمایه‌گذاری مورد نیاز و سهولت پیاده‌سازی و آگاهی از چالش‌ها می‌توانند انتخاب مناسبی داشته باشند.

• برای سناریوهای پیچیده با چند طرف و نیاز به شفافیت کامل، دفترکل توزیع‌شده مناسب‌تر است.
  
• برای موارد ساده‌تر یا درون شرکتی، قراردادهای هوشمند بدون دفترکل توزیع‌شده کافی و راحت هستند. به‌طور مثال بورس اوراق بهادار هنگ‌کنگ (HKEX) جهت همگام‌سازی فعالیت‌های مالی بین دو طرف با استفاده از قراردادهای هوشمند بدون دفترکل توزیع‌شده، در حال توسعه راه‌حلی برای کوتاه‌تر کردن بازه تسویه اوراق بهادار در چین بین نهادهای شرکت‌کننده در برنامه Northbound Stock Connect است.

مجموعه فناوری و گزینه‌های منتخب

میزان تمرکز در سیستم‌های دفترکل توزیع‌شده

دفاتر کل توزیع‌شده می‌توانند دسترسی افراد به اطلاعات و تایید تراکنش‌ها را محدود کنند. با وجود محدود شدن مزایای دفترکل توزیع‌شده با این کار، برخی شرکت‌ها از این قابلیت برای ایجاد سیستم‌های مجوزدار، شخصی‌سازی‌شده و سلسله‌مراتبی جهت افزایش اعتماد و کنترل مناسب بازارهای سرمایه استفاده می‌کنند.

به‌روزرسانی دفترکل	بدون مجوز — دارای مجوز	تایید تراکنش در دفترکل برای عموم آزاد است. — تنها اشخاص مورد اعتماد شرایط تایید تراکنش‌های موجود در دفترکل را دارند.
دسترسی استفاده از دفترکل	عمومی — اختصاصی	بررسی و انجام تراکنش در دفترکل برای عموم آزاد است. — تنها افراد مورد اعتماد، امکان بررسی و انجام تراکنش در دفترکل را دارند.
دسترسی مشاهده دفترکل	بدون درنظرگیری سلسله‌مراتب — بر اساس سلسله‌مراتب	نگه‌داری یک نسخه کامل از دفتر و خواندن تمام اطلاعات موجود در آن برای عموم آزاد است. — تنها برخی از افراد اجازه نگه‌داری یک نسخه کامل از دفتر یا خواندن اطلاعات آن را دارند. برخی از افراد ممکن است فقط مجوز مشاهده بخشی از داده‌های خاص را داشته باشند.

مخاطرات دفترکل توزیع‌شده

هرچند تکنولوژی دفترکل توزیع شده نوید مزایای بسیاری را می‌دهد، اما این یک فناوری کاملن جدید با مجموعه‌ای از مخاطرات همراه است که باید به شناسایی و رفع آن‌ها پرداخته شود.

	حقوقی و نظارتی	-نظارت پراکنده و ناقص -نبود «کتابچه راهنمایی» استاندارد در حوزه نظارتی -چالش‌ها با الزامات قانونی جدید (مثل قراردادهای هوشمند، تصویب نهایی شدن تسویه‌حساب)
	اجرا و پیاده‌سازی	-مدیریت تغییرات سیستمی در کل اکوسیستم -چالش‌های احتمالی برای برخی از کلاس‌های دارایی یا فرآیندها در اجرای عملیات هم‌زمان
	مدیریت عملیاتی و کنترل	-تجربه محدود و ناکافی در تایید و حسابرسی قراردادهای هوشمند -چالش‌ها در اعمال استانداردهای داده در سراسر یک شبکه -ریسک‌های مدیریتی اضطراری (مثل هماهنگی ارتقای نرم‌افزار، به‌روزرسانی اضطراری و مشکلات هاردفورک)
	فناوری	-ریسک حملات سایبری جدید (مثل حمله ۵۱ درصدی) -نگرانی‌های شدید و غیرعادی درباره امنیت داده و حریم خصوصی -تعامل‌پذیری و ادغام با سایر سیستم‌ها -عدم قطعیت در عملکرد و اعتبار در محیط تولید در بلندمدت

فناوری‌های مکمل و جایگزین

تکنولوژی دفترکل توزیع‌شده یکی‌از چند فناوری در حال تحول بازارهای سرمایه است؛ برخی از این فناوری‌ها مکمل بوده و برخی از آن‌ها به عنوان جایگزین عمل می‌کنند:

نسل بعدی APIها	اتوماسیون فرایند رباتیک	هوش مصنوعی و یادگیری ماشین	پردازش ابری	فناوری
رابط برنامه‌نویسی کاربردی یا API، رابطی است که دسترسی برنامه‌نویسی به سرویس یا داده در یک برنامه یا پایگاه داده از راه دور را فراهم می‌کند. APIهایی که انتقال داده حداقلی و کارآمد‌تر را امکان‌پذیر می‌کنند – جزو الگوهای طراحی میکروسرویس‌ها – همراه با استانداردهای جدید تبادل داده (مانند ISO 2022) جذابیت APIها را برای موسسات مالی به‌صورت مجدد برقرار کرده است.	یک ابزار بهره‌وری که از کدهای از پیش تعریف شده برای انجام خودکار وظایف تکراری از جمله ورود و تبدیل داده‌ها استفاده می‌کند. این کدها عملکرد انسان را تقلید می‌کنند تا فرآیندهای تجاری را به شکل محدود و با ساختار مشخص اجرا کنند.	استفاده از روش‌های تحلیلی پیشرفته، از جمله تجزیه و تحلیل داده‌های بدون ساختار، برای ایجاد مدل‌های پیش‌بینی چندبعدی است که تصمیم‌گیری انسانی را پشتیبانی کرده یا به‌طور خودکار انجام دهند.	در دسترس‌بودن سریع منابع محاسباتی (مانند قدرت محاسباتی، ذخیره‌سازی، پایگاه‌داده و نرم‌افزارهای کاربردی) بدون نیاز به مدیریت زیرساخت پشتیبانی. معمولن، پردازش ابری یک روش قابل تغییر با امکان پرداخت بر اساس میزان استفاده فراهم می‌کند که هزینه‌های پیش‌پرداخت را در مقایسه با مراکز داده سنتی به حداقل می‌رساند.	تعریف
افزایش ادغام داده‌های لحظه‌ای، اتوماسیون‌سازی بیشتر، بهینه‌سازی فرآیندها و افزایش استانداردسازی	افزایش اتوماسیون وظایف تکراری، بهینه‌سازی فرآیندها	افزایش اتوماسیون‌سازی، بهبود تصمیم‌گیری و بهینه‌سازی فرآیند	کاهش کارمزد،هزینه کمتر، اجرای سریع‌تر، قابل اعتماد، در سطح جهانی، بهبود بهره‌وری و عملکرد، ظرفیت و منابع قابل تغییر	مزایا
اطلاعات اصلی بازار، پرداخت‌های دیجیتال، برنامه‌ها و تجربیات خلاقانه مشتریان	تمرکز بر بخش‌های پس از معامله و پشتیبانی همراه با انجام تعداد زیادی از وظایف تکراری (مانند پردازش پرداخت‌ها و ثبت‌نام مشتریان).	بهبود فعالیت‌های اجرایی قبل از انجام معامله مانند پیش‌بینی فرصت‌ها و ارزیابی ادغام و استقرار، تولید سیگنال‌های معاملاتی یا ارایه خدمات به مشتریان. پیش‌بینی فرصت‌های خرید و ادغام شرکت‌ها، و ویژگی‌های ارزش‌گذاری، تولید سیگنال‌های معاملاتی یا ارایه خدمات به امور مشتریان.	خدمات زیرساخت شبکه برای تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ، سیستم نرم‌افزاری در زمینه منابع انسانی و فروش	اپلیکیشن‌های کلیدی بازار سرمایه/ موارد کاربردی
APIهای جایگزین امروزه ابزار اصلی یکپارچه‌سازی سیستم‌ها بوده و همین‌طور APIهای مدرن اشتراک‌گذاری داده‌ها را در بین موسسات بهبود می‌بخشند. امکانات تکمیلی DLT برای استفاده به APIها وابسته هستند.	جایگزین بالقوه جهت تکرار عملکرد پردازش مستقیم برای مجموعه محدودی از وظایف بدون دخالت انسانی	ویژگی‌های جایگزین محصولات، امکان پردازش مستقیم وظایف پیچیده را فراهم می‌کند (مانند ویژگی مغایرت‌گیری). بهبود داده‌های مورداستفاده برای مدل‌های هوش مصنوعی	استفاده هم‌زمان از فضای ابری در کنار استفاده از تکنولوژی دفترکل توزیع‌شده فرصتی موثر جهت تسریع در فرآیند توسعه با استفاده از زیرساخت‌های از پیش‌ساخته‌شده محسوب می‌شود.	ارتباط با DLT

فناوری دفترکل توزیع‌شده در بازارهای سرمایه: از ایده تا واقعیت

پس از سال‌ها آزمون و خطا، موسسات مالی و ارایه‌دهندگان فناوری دفترکل توزیع‌شده به اجرای پروژه‌های مبتنی‌بر این تکنولوژی پرداخته‌اند. اگرچه هنوز تا رسیدن به یک بازار سرمایه کاملن دیجیتالی و جهانی مبتنی‌بر DLT فاصله داریم، بر اساس پیش‌بینی‌های جهانی کاربردهای DLT در طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها، موارد تجاری و اکوسیستم‌ها به‌طور فزاینده‌ای به واقعیت تبدیل خواهد شد.

نمونه‌هایی از سرعت رشد کاربردهای DLT تا آوریل ۲۰۲۱

فعال در محیط عملیاتی

-تبدیل وام‌های بلاک‌چینی به اوراق بهادار قابل معامله در بازار (Securitization of blockchain originated loans) (در حال اجرا)

• توکن‌های خصوصی صادر شده بر روی بلاک‌چین (در حال اجرا)
• صدور اوراق قرضه شرکتی (در حال اجرا)
• مدیریت و توزیع صندوق خصوصی (در حال اجرا)
• ریپوی یک روز معاملاتی (در حال اجرا)

برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی

• معاملات بازخرید دوجانبه/بین شرکتی (Bilateral/intracompany repo) (به‌زودی)
  (معاملات بازخرید دوجانبه یا Bilateral repo نوعی توافق بازخرید است که بین دو طرف به‌طور مستقیم انجام می‌شود، بدون نیاز به‌واسطه یا اتاق پایاپای. در این نوع معامله، یک طرف (وام‌گیرنده) اوراق بهادار را به طرف دیگر (وام‌دهنده) می‌فروشد و با تعهد به بازخرید آن‌ها در تاریخ مشخصی، وام دریافت می‌کند.
  معاملات بازخرید بین شرکتی یا Intracompany repo نوع خاصی از معاملات بازخرید دوجانبه است که بین دو شرکت وابسته یا زیرمجموعه‌های یک شرکت انجام می‌شود.
• وثیقه بین‌المللی (به‌زودی)
• به‌روزرسانی پلتفرم و زیرساخت اصلی بازار با استفاده از DLT (به زودی)
• زیرساخت دیجیتال کل بازار سرمایه از یک بانک مرکزی (به‌زودی)
• مدیریت چرخه حیات اوراق بهادار /اعتباری (به‌زودی)

ایده اولیه

• فرآیند انتشار اوراق قرضه شرکتی
• توزیع صندوق عمومی
• مدیریت صندوق عمومی

بر اساس این جدول، فناوری دفترکل توزیع‌شده در حال حاضر در برخی فعالیت‌های مدیریت مالی مانند انتشار توکن و اوراق قرضه مورد استفاده قرار گرفته است. تمرکز اصلی بر توسعه‌ کاربردهای بیشتر در مدیریت صندوق‌های عمومی و خصوصی از جمله توزیع، مدیریت دارایی و مشتقات است. بیشتر کاربردهای ذکرشده در حال حاضر در مرحله توسعه بوده و به‌زودی راه‌اندازی خواهند شد.

جدول زمانی تحولات فنی و کاربردی دفترکل توزیع‌شده در بازارهای سرمایه

سیر تکاملی دفترکل توزیع‌شده طی سه دهه

۱. تحولات فنی:

• ظهور مفاهیم پایه (دهه ۱۹۹۰): محاسبات توزیع‌شده، قراردادهای هوشمند و امضای رمزنگاری، پایه فناوری DLT را شکل دادند.
• ظهور ارزهای دیجیتال (۲۰۰۸): بیت‌کوین به‌عنوان ارز پیشرو، ارزش و محبوبیت کسب کرده و به ظهور پلتفرم‌های دیگر و فناوری‌های مرتبط مانند ارزهای باثبات (استیبل‌کوین) و ابعاد مالی چندطرفه منجر شد.
  
• استانداردسازی و پیشرفت‌های جدید (۲۰۲۰): تلاش‌هایی برای افزایش سازگاری و امنیت با توسعه چهارچوب‌های طبقه‌بندی و فناوری‌هایی مانند MPC صورت گرفت.

۲. تحولات دفترکل توزیع‌شده در بازارهای سرمایه:

• پروژه آزمایشی (دهه ۲۰۱۰): از اواسط دهه ۲۰۱۰، شاهد افزایش تلاش‌های موسسات مالی و نهادهای دولتی برای آزمایش و اجرای پروژه‌های DLT در حوزه‌های مختلف بازار سرمایه مانند تسویه اوراق بهادار و تامین مالی تجاری بودیم.
  
• تمرکز بر کاربردهای عملی (۲۰۲۰): پروژه‌های بیشتری با هدف حل چالش‌های واقعی راه‌اندازی شدند.

کاربردهای دفترکل توزیع‌شده

دفترکل توزیع‌شده با رمزنگاری داده‌ها، یکپارچه‌سازی فرآیندها، خودکارسازی با قراردادهای هوشمند و ایجاد منبع اطلاعاتی واحد در تمام بازارهای مذکور به کاهش خطا، هزینه و افزایش سرعت تسویه معاملات کمک کرده است. این فرآیندها به افزایش شفافیت، کارایی و ایجاد زیرساخت‌های نوین و در نتیجه بهبود عملکرد این بازارها منجر می‌شوند.

جمع‌بندی

فناوری دفترکل توزیع‌شده نمی‌تواند در بازارهای سرمایه معجزه کند، اما بهره‌برداری از قابلیت‌های منحصر به‌فرد آن می‌تواند به حل بسیاری از نارسایی‌ها و چالش‌های اصلی موجود در این بازارها کمک کند. به‌عنوان‌مثال با ارایه یک منبع مشترک و معتبر از داده‌های غیرقابل‌تغییر، الزام و وابستگی به تایید داده‌ها توسط چند نهاد از بین می‌رود؛ همین‌طور با قراردادهای هوشمند امکان تبادل دارایی‌ها بدون پیچیدگی و ریسک اعتباری بالا فراهم می‌شود.
در سال‌های آینده احتمالن شاهد افزایش دیجیتالی‌سازی بازارها، از جمله استفاده از دفترکل توزیع‌شده در سطح گسترده خواهیم بود. با این حال، هنوز توافق کلانی در سطح بازار درباره تغییر اساسی تمام جوانب بازارهای سرمایه توسط دفترکل توزیع‌شده وجود ندارد.

منابع

https://www.investopedia.com/terms/d/distributed-ledger-technology-dlt.asp

https://www3.weforum.org/maintenance/public.htm

https://media-publications.bcg.com/The-Future-of-Distributed-Ledger-Technology-in-Capital-Markets.pdf