تحریم‌های مالی غرب علیه روسیه، به‌ویژه پس از آغاز جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲، یکی از گسترده‌ترین اقدامات محدودکننده در تاریخ اقتصاد معاصر محسوب می‌شود. با این حال، همان‌طور که تجربه‌های تاریخی نشان داده، تحریم‌ها هرگز به‌تنهایی قادر به توقف کامل جریان‌های مالی نیستند. در این میان، فناوری بلاک‌چین و رمزارزها برای روسیه به ابزاری تازه جهت ایجاد یک اقتصاد موازی و مقاوم در برابر فشارهای غرب تبدیل شده‌اند. پژوهش اخیر شرکت «Chainalysis» پرده از ساختار پیچیده‌ای برداشته که مسکو برای ایجاد یک اقتصاد سایه‌ای رمزارزی طراحی کرده است.
عناوین این مقاله:
تولد A7A5؛ رمزارز پشتوانه‌دار روبلی
مرکز ثقل این اقتصاد سایه‌ای، رمزارزی به نام A7A5 است که پشتوانه آن روبل روسیه معرفی شده. بر اساس داده‌های زنجیره‌ای، این رمزارز تاکنون بیش از ۵۱ میلیارد دلار تراکنش ثبت کرده است. برخلاف استیبل‌کوین‌های جهانی نظیر تتر یا USDC، این رمزارز تنها در چند صرافی وابسته به روسیه (مانند Garantex و Grinex) معامله می‌شود که همگی تحت تحریم‌های ایالات متحده قرار دارند.
ساختار نهادی و بازیگران اصلی
انتشار A7A5 توسط شرکتی در قرقیزستان به‌نام Old Vector انجام می‌شود. این توکن از محل سپرده‌های نگهداری‌شده در Promsvyazbank—بانکی دولتی و تحت‌تحریم—پشتیبانی می‌گردد. در واقع، A7A5 به‌عنوان یک «نسخه دیجیتال از روبل تحریم‌شده» عمل می‌کند که قابلیت انتقال فرامرزی دارد.
نشانه‌های استفاده تجاری
الگوی تراکنش‌ها نکته جالبی را آشکار می‌سازد: حجم مبادلات A7A5 در روزهای کاری افزایش می‌یابد و در تعطیلات آخر هفته تقریباً متوقف می‌شود. این رفتار، برخلاف رمزارزهای مصرفی، نشان می‌دهد که A7A5 عمدتاً برای تسویه معاملات تجاری بین‌المللی به کار می‌رود، نه برای سرمایه‌گذاری یا مصرف خرد.
مهاجرت از Garantex به Grinex
در مارس ۲۰۲۵، صرافی Garantex تحت فشار تحریم‌ها تعطیل شد. با این حال، زیرساخت‌ها و کاربران آن بلافاصله به صرافی تازه‌تأسیس Grinex منتقل شدند و عملاً زنجیره تراکنش‌ها بدون وقفه ادامه یافت. این انعطاف‌پذیری نشان‌دهنده استراتژی روسیه در ایجاد نهادهای جایگزین سریع برای حفظ شبکه سایه‌ای است.
لایه پنهان: DEX و پیوند با بازار جهانی
بُعد عجیب این شبکه، وجود یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که امکان مبادله A7A5 با استیبل‌کوین‌های دلاری را فراهم می‌کند. طبق گزارش‌ها، تاکنون بیش از ۱.۴۶ میلیارد دلار از طریق این مسیر جابه‌جا شده است. چنین اتصالی می‌تواند دروازه‌ای برای ورود سرمایه‌های تحریم‌شده روسیه به شبکه‌های رمزارزی جهانی باشد، به‌ویژه از طریق خدمات بدون احراز هویت (no-KYC).
بُعد قانونی و حمایت دولت
دولت روسیه طی سال‌های اخیر استخراج و استفاده از رمزارز در مبادلات بین‌المللی را رسماً قانونی کرده است. این رویکرد نشان می‌دهد که اقتصاد رمزارزی بخشی از استراتژی ملی مسکو برای مقابله با محدودیت‌های مالی غرب است.
نتیجه‌گیری
شبکه A7A5 صرفاً یک ابتکار تکنولوژیک نیست؛ بلکه بخشی از استراتژی ژئوپلیتیکی روسیه برای بازتعریف جایگاه خود در نظم مالی جهانی است. این پروژه بیانگر آن است که تحریم‌ها، هرچند گسترده و فراگیر باشند، در عصر بلاک‌چین همیشه راهی برای دور زده شدن دارند. در عین حال، این روند پیامدهایی جدی برای آینده نظام مالی بین‌المللی خواهد داشت:
- چالش در شفافیت و ردیابی تراکنش‌ها
- افزایش خطر استفاده از رمزارز در اقتصادهای سایه‌ای و بازارهای تحریم‌شده
- فشار بیشتر بر نهادهای نظارتی غرب برای توسعه ابزارهای نظارت زنجیره‌ای
در عین حال، مدل رمزارزی روسیه می‌تواند الگویی قابل توجه برای دیگر کشورهای تحت تحریم، از جمله ایران و ونزوئلا، باشد. چنین سازوکاری امکان ایجاد مسیرهای پرداخت جایگزین، کاهش ریسک بلوکه شدن دارایی‌ها و افزایش نقدشوندگی صادرات را فراهم می‌سازد. افزون بر این، با توجه به منابع انرژی فراوان، این کشورها می‌توانند از استخراج و توسعه فناوری بلاک‌چین به‌عنوان منبع درآمد و ابزار نفوذ ژئوپلیتیکی بهره‌برداری کنند. هرچند اعتماد بین‌المللی پایین و تهدید تحریم‌های ثانویه همچنان موانع جدی باقی می‌مانند، اما تجربه روسیه نشان می‌دهد که بلاک‌چین قادر است در شرایط فشار اقتصادی، به ابزاری راهبردی برای تداوم مبادلات بدل شود.
به بیان دیگر، روسیه با A7A5 نشان داده است که قدرت‌های بزرگ می‌توانند با تکیه بر فناوری‌های غیرمتمرکز، محدودیت‌های مالی سنتی را بی‌اثر کنند—موضوعی که احتمالاً سایر کشورها نیز به دقت زیر نظر دارند.
