باتوجهبه نوسانات بیتکوین (Bitcoin) از ماه مارس تاکنون و ناتوانی سایر رمزارزهای اصلی با نقدینگی بالا در شکستن سقفهای تاریخی خود، فعالیت سرمایهگذاری خطرپذیر (Venture Capital –VC) در حوزه رمزارزها در سال ۲۰۲۴ کاهش یافتهاست. در این بازار دوقطبی که در یک سمت آن بیتکوین پیشرو بوده و در سمت دیگر فعالیت در حوزه میمکوینها در حال افزایش است، علاقهمندی ضعیف سرمایهگذاران بزرگ و صندوقهای سرمایهگذاری عمومی دلیل رکود بازار سرمایهگذاری خطرپذیر رمزارزها است.
عناوین این مقاله:
بااینحال، همچنان فرصتهای بسیاری وجود داشته و مدیران بومی حوزه رمزارزها در انجام معاملات پیشرو هستند. کاهش نرخ بهره و احتمال تسهیل در محیط نظارتی میتواند باعث شتاب گرفتن سرمایهگذاریها در سهماهه چهارم ۲۰۲۴ و اول سال ۲۰۲۵ شود.
گزارش فصلی حاضر هر دو جنبه اصلی معادله سرمایهگذاری خطرپذیر را تجزیه و تحلیل میکند:
۱. سرمایهگذاری صندوقهای خطرپذیر در استارتآپهای حوزه رمزارزها
۲. تخصیص منابع به صندوقهای خطرپذیر توسط سرمایهگذاران نهادی
این تحلیل با استفاده از تحقیقات اختصاصی حاصل از دادههای عمومی، منابع اطلاعاتی مانند پیچبوک (Pitchbook) و پایگاهداده عملکرد ویژنترک (VisionTrack) متعلقبه شرکت گلکسی ریسرچ (Galaxy Research) انجام شده است.
سرمایهگذاری خطرپذیر
سرمایهگذاری خطرپذیر نوعی تامین مالی است و به شرکتها و استارتآپهایی تعلق میگیرد که در مراحل اولیه توسعه خود بوده و پتانسیل رشد بالایی دارند و درعینحال ریسکهای زیادی نیز با آنها همراه است. این نوع سرمایهگذاری توسط صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر یا سرمایهگذاران خطرپذیر حقیقی انجام میشود. در صورت موفقیت شرکت، بازده سرمایهگذاری خطرپذیر میتواند بسیار زیاد باشد، زیرا سرمایهگذاران در مراحل اولیه ورود کرده و سهم بزرگی از مالکیت شرکت را به دست میآورند. افزونبر پول، سرمایهگذاران خطرپذیر اغلب تخصص، شبکههای حرفهای و منابع خود را در اختیار استارتآپها قرار میدهند تا به رشد آنها کمک کنند. سرمایهگذاران خطرپذیر بهطور معمول در ازای سرمایهگذاری خود، درصدی از سهام شرکت را دریافت میکنند.
مراحل سرمایهگذاری خطرپذیر
سرمایهگذاری خطرپذیر به مراحل مختلفی تقسیم میشود:
- سرمایه پیش از شروع (Pre-seed): سرمایه اولیه برای توسعه ایده یا نمونه اولیه محصول.
- سرمایه مرحله اولیه (Early Stage): برای توسعه محصول و آغاز عملیات تجاری.
- سرمایه رشد (Growth Capital): برای گسترش شرکت و ورود به بازارهای جدید.
- سرمایه مرحله پایانی (Later Stage): برای تقویت موقعیت بازار یا آمادهسازی برای عرضه عمومی سهام (initial public offering -IPO)

اهمیت سرمایهگذاری خطرپذیر
سرمایهگذاری خطرپذیر نقش مهمی در توسعه فناوریهای نوآورانه و ایجاد شرکتهای موفق در اقتصاد جهانی دارد. بسیاری از شرکتهای بزرگ و موفق امروز مانند گوگل (Google)، آمازون (Amazon) و فیسبوک (Facebook) در ابتدا از سرمایه خطرپذیر استفاده کردهاند. این نوع سرمایهگذاری کمک میکند که ایدههای نوآورانه به مرحله اجرا و موفقیت برسند.
تعداد معاملات و سرمایهگذاریها
در سهماهه سوم سال ۲۰۲۴، سرمایهگذاران خطرپذیر ۲.۴ میلیارد دلار «کاهش ۲۰ درصدی نسبت به سهماهه قبل» در استارتآپهای حوزه رمزارز و بلاکچین سرمایهگذاری کردند که شامل ۴۷۸ معامله «کاهش ۱۷ درصدی نسبتبه سهماهه قبل» بوده است.
با این روند، انتظار میرود که سال ۲۰۲۴ عملکردی مشابه یا اندکی بهتر از سال ۲۰۲۳ داشته باشد.
وظیفه ما بهعنوان سرمایهگذاران خطرپذیر پیشبینی آینده نیست، بلکه حمایت از کسانی است که آن را میسازند.
«بن هوروویتز» (Ben Horowitz) کارآفرین و سرمایهگذار آمریکایی
ارتباط سرمایهگذاری و قیمت بیتکوین
ارتباط قیمتی و همبستگی چندساله بین بیتکوین و سرمایهگذاری در استارتآپهای رمزارزی دچار شکست شده است. درحالیکه قیمت بیتکوین از ژانویه ۲۰۲۳ بهطور قابلتوجهی افزایش یافته، فعالیت سرمایهگذاری خطرپذیر نتوانسته همگام با این رشد پیش برود. ضعف در علاقه سرمایهگذاران و تمرکز بیشتر بر بیتکوین نسبتبه سایر پروژههای رمزارزی، از دلایل این واگرایی است.

سرمایهگذاری بر اساس مرحله
در سهماهه سوم سال ۲۰۲۴، ۸۵ درصد از سرمایهگذاریها به شرکتهای مراحل اولیه و ۱۵ درصد به شرکتهای مراحل پایانی اختصاص یافت. صندوقهای بومی حوزه رمزارز هنوز از منابع مالی تامینشده سالهای گذشته بهره میبرند و با ارتباطسازی و دسترسی به کارآفرینان، قادر به شناسایی معاملات جدید و محبوب هستند.

در عین حال، سهم معاملات در مرحله قبل از شروع کمی کاهش یافته اما همچنان نسبت به دورههای قبلی در وضعیت خوبی قرار دارد.

ارزشگذاری و اندازه معاملات
در سال ۲۰۲۳ ارزشگذاری شرکتهای رمزارزی تحت حمایت صندوقهای خطرپذیر بهشدت کاهش یافت؛ بهطوریکه در سهماهه چهارم به پایینترین سطح نسبت به سال ۲۰۲۰ رسید. بااینحال، ارزشگذاریها و اندازه معاملات «میزان سرمایهگذاری انجامشده توسط سرمایهگذاران» از سهماهه دوم ۲۰۲۴ با رشد قیمت بیتکوین بهبود یافت. در سهماهه سوم، میانگین ارزشگذاری قبل از تامین سرمایه، به ۲۳ میلیون دلار و میانگین اندازه معاملات به ۳.۵ میلیون دلار رسید.

سرمایهگذاری بر اساس دستهبندی
در سهماهه سوم سال ۲۰۲۴، شرکتهای فعال در حوزه تجارت/صرافی/سرمایهگذاری/وامدهی بیشترین میزان جذب سرمایه خطرپذیر، بالغ بر ۱۸.۴۳ درصد را به ارزشی معادل ۴۶۲.۳ میلیون دلار به خود اختصاص دادند. در این دستهبندی، دو معامله بزرگ شامل Cryptospherex و Figure Markets به ترتیب ۲۰۰ میلیون دلار و ۷۳.۳ میلیون دلار سرمایه جذب کردند.

بهترین سرمایهگذاران خطرپذیر مانند مربیهای بزرگ هستند. آنها نمیخواهند بازی را به جای شما انجام دهند، بلکه تلاش میکنند بهترین نسخه از خودتان را بسازید.
«مارک آندریسن» (Mark Andreessen) کارآفرین و سرمایهگذار آمریکایی
استارتآپهای رمزارزی مرتبطبا هوش مصنوعی شاهد افزایش ۵ برابری VC بودند. شرکتهایی مانند Sentient ،CeTi و Sahara AI به ترتیب ۸۵ میلیون دلار، ۶۰ میلیون دلار و ۴۳ میلیون دلار «درمجموع ۱۸۸ میلیون دلار» سرمایه جذب کردند.
پروژههای لایه ۱ و شرکتهای فعال در حوزه تجارت/صرافی/سرمایهگذاری/وامدهی نیز افزایش ۵۰ درصدی سرمایهگذاری خطرپذیر را نسبتبه سهماهه قبل به ثبت رساندند. درحالیکه پروژههای وب ۳ (Web3)، دائو (DAO)، انافتی (NFT)، متاورس (Metaverse) و بازیها با کاهش ۳۹ درصدی، بیشترین افت سرمایهگذاری خطرپذیر را تجربه کردند.

با بررسی دقیقتر دستهبندیهای بزرگتر در نمودارهای فوق، متوجه میشویم که در سهماهه سوم سال ۲۰۲۴ پروژهها و شرکتهای فعال در زمینه زیرساختهای رمزارزی با ۶۴ معامله، بیشترین تعداد معاملات را در بین تمام بخشها داشتهاند. شرکتهای مرتبط با بازیهای بلاکچینی با ۴۸ معامله و شرکتهای حوزه مالی غیرمتمرکز با ۳۸ معامله در رتبههای بعدی قرار دارند.

سرمایهگذاری بر اساس مرحله و دستهبندی
با تفکیک سرمایهگذاریها و تعداد معاملات بر اساس دستهبندی و مرحله، میتوان دید واضحتری از نوع شرکتهایی که در هر دستهبندی سرمایه جذب میکنند، به دست آورد. در سهماهه سوم سال ۲۰۲۴، بخش عمدهای از سرمایهگذاری خطرپذیر حوزههای لایه ۱، بلاکچین سازمانی و امور مالی غیرمتمرکز به شرکتها و پروژههای مراحل اولیه اختصاص یافت. در مقابل، بخش قابلتوجهی از سرمایهگذاری خطرپذیر رمزارزی حوزه استخراج (Mining) به شرکتهای مراحل پایانی تعلق داشت.

تحلیل نحوه توزیع سرمایهگذاری در مراحل مختلف، سطح بلوغ و پیشرفت فرصتهای سرمایهگذاری در هر دستهبندی را نشان میدهد.

سرمایهگذاری خوب بر این پایه استوار است که ارزش واقعی کسبوکارها را زمانی که دیگران نمیتوانند آن را ببینند، تشخیص دهید.
«پیتر تیل» (Peter Thiel)
سرمایهگذار و یکی از بنیانگذاران PayPal
مانند سهماهه دوم ۲۰۲۴، در سهماهه سوم نیز بخش زیادی از معاملات به شرکتهای مراحل اولیه اختصاص داشت. میزان کل سرمایهگذاری خطرپذیر در مراحل پایانی در تمامی دستهبندیها نسبت به سهماهه دوم بدون تغییر باقی ماند.
بررسی سهم معاملات انجامشده بر اساس مرحله در هر دستهبندی، اطلاعات ارزشمندی درباره فرصتهای سرمایهگذاری در مراحل گوناگون ارایه میدهد.

سرمایهگذاری بر اساس مکان جغرافیایی
۴۳.۵ درصد از تمام معاملات سهماهه سوم ۲۰۲۴ مربوط به شرکتهای مستقر در ایالات متحده است. کشورهایی مانند سنگاپور (۸.۷ درصد)، بریتانیا (۶.۸ درصد)، امارات (۳.۸ درصد) و سوییس (۳ درصد) در رتبههای بعدی قرار دارند.

شرکتهای مستقر در ایالات متحده ۵۶ درصد از کل سرمایهگذاریهای خطرپذیر را به خود اختصاص دادهاند که نسبت به سهماهه قبلی ۵ درصد افزایش داشتهاست. بریتانیا ۱۱ درصد، سنگاپور ۷ درصد و هنگکنگ ۴ درصد از این سرمایهگذاریها را جذب کردهاند.

سرمایهگذاری بر اساس سال تاسیس
شرکتها و پروژههای تاسیسشده در سال ۲۰۲۱ با پیشرفتهای خود توجه سرمایهگذاران را بیشتر جلب کرده و در نتیجه توانستند سرمایه بیشتری جذب کنند، درحالیکه شرکتهای تاسیسشده در سال ۲۰۲۲ بیشترین تعداد معاملات را داشتند. اگرچه این شرکتها ممکن است به اندازه شرکتهای ۲۰۲۱ سرمایه جذب نکرده باشند، اما تعداد آنها بیشتر است. این نشان میدهد که در سال ۲۰۲۲ ایدههای جدید و نوآورانه بیشتری در حوزه رمزارزها مطرح شده و شرکتهای جدیدتری تاسیس شدهاند.
تامین مالی برای صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر
فرآیند تامین سرمایه برای صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر رمزارز همچنان چالشبرانگیز است. شرایط کلان اقتصادی نامناسب و ناآرامیهای بازار رمزارزها در سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ باعث شده که برخی از سرمایهگذاران از تعهدات مشابهی که در سالهای ۲۰۲۱ و اوایل ۲۰۲۲ داشتند، صرفنظر کرده و به سرمایهگذاری تمایلی نداشته باشند. در ابتدای سال ۲۰۲۴، سرمایهگذاران انتظار داشتند که نرخ بهره بهطور قابلتوجهی کاهش یابد، اما کاهش نرخ بهره تنها در نیمه دوم سال شروع شدهاست. مجموع سرمایه اختصاصیافته به صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر از سهماهه سوم سال ۲۰۲۳ به بعد بهطور پیوسته روند کاهشی داشته و تعداد صندوقهای جدید جذبشده در سهماهه سوم ۲۰۲۴ به کمترین حد خود نسبتبه سهماهه سوم ۲۰۲۰ رسیده است.

سرمایهگذاری چیزی است که وقتی به آن عمیق نگاه کنید، بیش از آنکه ریسک را مدیریت کنید، نیاز به مدیریت فرصتها دارید.
«وارن بافت» (Warren Buffett) سرمایهگذار و اقتصاددان آمریکایی

به نظر میرسد سال ۲۰۲۴ ضعیفترین سال تامین سرمایه برای صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر رمزارز باشد، زیرا تنها ۳۹ صندوق جدید توانستهاند درمجموع ۱.۹۵ میلیارد دلار سرمایه جذب کنند و این کمترین میزان از سال ۲۰۲۰ تاکنون است.

کاهش علاقه سرمایهگذاران به کاهش تعداد و همینطور اندازه صندوقهای جدید سرمایهگذاری خطرپذیر رمزارزها منجر شدهاست. میانگین اندازه صندوقها در سال ۲۰۲۴ «تا سهماهه سوم» به پایینترین سطح خود از سال ۲۰۱۷ رسیدهاست.

در دورههای گذشته، مانند سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۲۱، همبستگی بالایی میان فعالیت سرمایهگذاری خطرپذیر و قیمت داراییهای رمزارزی وجود داشت، اما در دو سال گذشته، درحالیکه قیمت رمزارزها افزایش داشته، فعالیتها همچنان پایین بودهاست. همانطور که پیشتر اشاره شد، رکود در سرمایهگذاری خطرپذیر به دلایل مختلفی از جمله محبوبیت بیتکوین و صندوقهای ETF جدید آن و فعالیتهای حاشیهای از سمت میمکوینها «که تامین مالی آنها دشوار و طول عمر آنها مشکوک است» به وجود آمده است.
صندوقهای ETF بیتکوین ممکن است رقابت سختی برای استارتآپها و صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر ایجاد کنند. سرمایهگذاران بزرگ مانند صندوقهای بازنشستگی و خیریهها بهجای سرمایهگذاری مستقیم در استارتآپهای رمزارزها، از این صندوقهای ETF سادهتر و نقدشوندهتر استفاده میکنند. اگرچه در حال حاضر توجه کمتری به ETFهای مبتنیبر اتریوم وجود دارد، اما اگر تقاضا برای حوزههایی مانند دیفای (DeFi) و وب ۳ (Web3) افزایش یابد، این ETFها نیز میتوانند بخشی از سرمایهای را که قبلن به استارتآپها اختصاص داشت، جذب کنند.
سخن پایانی
سرمایهگذاری خطرپذیر در رمزارزها زمانی موفق خواهد بود که سرمایهگذاران بر اساس تحقیق دقیق، نوآوریهای واقعی را شناسایی کنند و درعینحال از چشمانداز بلندمدت بازار غافل نشوند. با توجهبه روند روبهرشد پذیرش فناوری بلاکچین و توسعه ابزارهای مالی غیرمتمرکز، این حوزه همچنان یک فرصت استراتژیک برای سرمایهگذاری محسوب میشود. با وجود چالشهای نظارتی در ایالات متحده، این کشور همچنان قطب اصلی سرمایهگذاری در اکوسیستم رمزارزها باقی ماندهاست و اصلاحات احتمالی نظارتی جدید میتواند چشمانداز بهتری را برای سرمایهگذاری فراهم کند.
منابع
https://www.galaxy.com/insights/research/crypto-blockchain-venture-capital-q3-2024/
https://hbr.org/1998/11/how-venture-capital-works
https://www.jpmorgan.com/insights/investing/investment-strategy/what-is-venture-capital