جنگی بر سر ماهیت بیت‌کوین

معرفی و بررسی کتاب The Blocksize War

دو جناح همواره مخالف در جامعه‌ بیت‌کوینی بحثی بلند و بی‌پایان را درباره‌ محدودیت اندازه‌ بلاک با یکدیگر دارند. Big-blocker‌ها از بزرگ‌تر شدن اندازه‌ بلاک‌ها برای افزایش ظرفیت پردازش تراکنشی حمایت می‌کنند؛ در مقابل اما Small-blockerها، حامی حفظ این محدودیت هستند و استدلالشان بر حراست از امنیت و ناتمرکز بودن شبکه‌ بیت‌کوین تکیه می‌کند. کتاب «جنگ اندازه‌ بلاک» (The Blocksize War)، جزییات مربوط‌به این بحث‌ها را بین سال‌‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ جمع‌آوری و بررسی کرده است.

مقدمه

گاهی یک نوشته، مقاله یا کتاب به‌قدری کشش و اهمیت دارد که خواننده را مجبور می‌کند که حتمن آن را تا انتها بخواند. یکی از این کتاب‌‌ها «The Blocksize War: The battle over who controls Bitcoin’s protocol rules » یا «جنگ اندازه‌ بلاک: نبرد بر سر این‌که چه‌کسی مقررات پروتکل بیت‌کوین را کنترل کند» نوشته‌ «جاناتان بیر» (Jonathan Bier) است. به‌گفته‌‌ نویسنده‌، نوشتن کتاب در اوایل سال ۲۰۲۱ آغاز شده و پایان پذیرفته، کتاب در مارس همان سال از سوی صاحب اثر در ۲۲۸ صفحه منتشر شده است. همچنین نسخه‌ الکترونیک آن در کیندل آمازون در دسترس قرار دارد (اگر اشتراک کیندل دارید، می‌توانید این کتاب را رایگان دریافت کنید!).

موضوع کتاب درباره‌ مناقشه‌ای است که فلسفه‌ وجودی بیت‌کوین (Bitcoin)، استخراج و سرعت تراکنش‌هایش به آن گره خورده است. اندازه‌ بلاک‌ها در شبکه‌ بیت‌کوین یک مگابایت تعیین شده و همین موجب محدودیت پردازشی شبکه می‌شود و با رقابت بیشتر و تقاضای بالاتر برای بیت کوین، سختی شبکه‌ افزایش یافته و زمان و انرژی بیشتری صرف خواهد شد. همین موضوع باعث شده که جامعه‌ بیت‌کوینی به دو گروه تقسیم شود. این کتاب تاریخچه‌ای دقیق از بیت کوین پیرامون این مناقشه ارایه می‌دهد که در ادامه به آن می‌پردازیم. البته خوب است که پیش از آن، این دو گروه و خود موضوع را به‌اختصار مرور کنیم.

مختصری درباره‌ مناقشه‌ اندازه‌ بلاک‌های بیت‌کوین

در نخستین نگاه و در ساده‌ترین شکل این مساله، یک ویژگی فنی «به‌نسبت اتفاقی» همه چیز را رقم زده؛ چراکه هیچ‌کس نمی‌داند ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) بر چه مبنایی اندازه‌ یک مگابایتی بلاک‌ها را تعیین و تنظیم کرده است. پرسش ساده‌ای مانند «اندازه و تعداد بلاک‌های بیت کوین چقدر باید باشد؟» درظاهر و به‌طور واضح مساله‌ای فنی است ولی لایه‌های عمیق‌تری را نمایندگی می‌کند که با حکمرانی در فضای رمزارزها، محدودیت‌های سیاسی و ماهیت پروتکل درگیر است. درواقع، به‌واسطه‌ آن می‌توان سوالات کلیدی و فلسفی طرح کرد، مانند: «بیت‌کوین چیست؟ چه باید باشد؟ چگونه باید توسعه یابد؟ چگونه باید تغییر کند؟ چه‌کسی باید آن تغییر دهد؟». درنهایت، این بحث در سال ۲۰۱۷ به اوج خود رسید و شاید بتوان گفت که به‌نوعی پایان یافت و به‌قول نویسنده موضوعی تاریخی از دوران باستانی بیت‌کوین به‌شمار می‌رود؛ هرچند هنوز هم گفت‌‌وگوهایی درباره‌ آن جریان دارد.

دو سوی مناقشه

گروه نخست Small-blocker به افراد یا گروه‌هایی در جامعه‌ بیت‌کوین اطلاق می‌شود که از حفظ محدودیت اندازه‌ فعلی بلاک یا فقط افزایش محدود آن حمایت می‌کنند. این دسته بر این باورند که افزایش قابل توجه یا بدون محدودیت اندازه‌ بلاک‌ها، شبکه‌ بیت‌کوین را در برابر حملات مختلف آسیب‌پذیرتر می‌کند و همچنین بر تمرکززدایی و امنیت شبکه تاثیر منفی می‌گذارد. آن‌ها همچنین معتقدند که راه‌حل‌های جایگزینی برای چالش‌های مقیاس‌پذیری، مانند تراکنش‌های خارج از زنجیره و مقیاس‌بندی لایه‌‌ دوم وجود دارد که می‌تواند به بهبود کارایی شبکه بدون افزایش اندازه‌ بلاک کمک کند.

گروه دیگر ‌Big-blocker، از اندازه‌‌ بلاک‌های بزرگ‌تر و سرعت مقیاس‌پذیری سریع‌تر برای شبکه حمایت می‌کنند. بحث بین بلاکرهای کوچک و بزرگ منبع اصلی بحث و اختلاف‌نظر در جامعه بیت کوین بوده و نقش مهمی در شکل دادن و جهت‌گیری شبکه ایفا کرده است.

درباره‌ نویسنده

جاناتان بیر که چهره‌ پشت بیت‌مِکس ریسرچ (BitMEX Research) است، کمتر در مرکز توجه بوده؛ او در زمینه‌ رمزارزها و دنیای بلاک‌چین، به‌عنوان پژوهشگر و خبرنگار فعالیت دارد. بسیاری از فعالان و متخصصان عرصه‌ فناوری بلاک‌چین بیت‌مکس ریسرچ را از روشنگرترین و حرفه‌ای‌ترین وبگاه‌های پژوهشی این صنعت می‌دانند. بیت‌مکس ریسرچ به‌طور پیوسته محتوای پژوهشی‌ یکتا و اصیلی را ارایه می‌دهد که شامل طیف گسترده‌ای از مفاهیم فنی، تاریخی، مالی و اقتصادی می‌‌شود. دانش گسترده و همت بالای بیر منعکس‌کننده‌ درک عمیق او از طراحی پروتکل، بازارهای رمزارزها و زمینه‌های کلان‌تری چون سیاست‌گذاری است.

جاناتان بیر، نویسنده کتاب جنگ اندازه‌ بلاک، درک عمیقی از طراحی پروتکل، بازارهای رمزارزها و زمینه‌های کلان‌تری چون سیاست‌گذاری دارد.

از این نویسنده و پژوهشگر رمزارزها، به‌غیر از کتاب حاضر، اثر دیگری با عنوان «Reckless: The Story Of Cryptocurrency Interest Rates‌» یا «بی‌پروا: داستان نرخ‌های بهره‌ رمزارزها» نیز منتشر شده است.

درباره‌ کتاب

اجازه دهید در همین ابتدا تکلیف کتاب را یک‌سره کنیم. کتاب بیر قابل‌توجه، دقیق، منظم، خواندنی و کاملن مستند به منابع و اسناد متعدد تالیف شده است و بی‌شک می‌توان آن را روایتی دست‌اول به حساب آورد؛ چراکه نویسنده در جریان تقریبن تمام رویدادها، مقالات و مناظرات مرتبط‌با این موضوع بوده و آن‌ها را تعقیب کرده است. هر فعال و علاقه‌مندی به‌خوبی می‌داند که این مناقشه و مباحثه در نیمه‌ دو دهه‌ گذشته بسیار پردامنه و فراگیر بوده است، از این‌رو کار نویسنده به‌هیچ‌وجه کوچک و ساده نیست. بیر همان‌طور که در کتابش شرح می‌دهد برای پیگیری این موضوع خود را در معرض سختی‌های زیادی قرار داده تا به‌طور مستقیم در تمام بزنگاه‌های اصلی و کلیدی حضور داشته باشد که در این خصوص می‌توان به نشست‌ها و کنفرانس‌های حضوری مونترال، هنگ‌کنگ و نیویورک اشاره کرد. درحقیقت، افراد کمی می‌توانستند چنین دیدگاه و تجربه‌ دست‌اولی داشته باشند و احتمالن افراد بسیار بسیار کمتری همت کرده‌اند تا با تلاش فراوان، مطالب را گردآوری و از میزگردها و رویدادها یادداشت‌برداری کنند تا گزارش معتبری از مناقشه‌ اندازه‌ بلاک‌ها به‌دست آورند.

کتاب بیر قابل توجه، دقیق، منظم، خواندنی و کاملن مستند به منابع و اسناد متعدد تالیف شده است.

اگر بگوییم وجود خبرنگار و پژوهشگر متعهدی مانند بیر گنج بزرگی است، هیچ اغراق نکرده‌ایم. در دهه‌ گذشته‌، ما می‌دانیم که جنگ‌های اندازه‌ بلاک برای درک حکمرانی و اجماع در جامعه‌ بیت کوین کاملن حیاتی بودند، چراکه وضعیت امروز حاصل تصمیم‌های خلق‌الساعه نیست بلکه نتیجه‌ روندی صبورانه و برپایه‌ تجربه‌ای آزموده در فضایی دموکراتیک است. اما برای دانستن این‌که این جلسات غیررسمی و گردهمایی‌ها چقدر تاثیرگذار بوده‌اند و در آینده چقدر اثربخش هستند، وجود چنین کتاب‌هایی ضرورت دارد.

نویسنده کوشیده معقول، منطقی و بی‌طرف باشد و جزییات را بدون قضاوت روایت کند، همان‌طور که از افراد حرفه‌ای انتظار داریم؛ هرچند که درنهایت وفاداری وی به جبهه‌ بلاکرهای کوچک حفظ شده و مشهود است. درواقع نویسنده در حفظ تعادل نهایت تلاش خود را کرده و باید گفت که موفق نیز بوده است.

وضعیت امروز بیت‌کوین حاصل تصمیم‌های خلق‌الساعه نیست بلکه نتیجه‌ روندی صبورانه و برپایه‌ تجربه‌ای آزموده در فضایی دموکراتیک است.

این اثر نیز مانند بسیاری از کتاب‌ها درباره‌ رویدادها و روایت‌های تاریخی است که نویسندگان کوشیده‌اند تا ویژگی‌ها و روابط علت و معلولی را در بحث خود کاهش دهند و برای بیان اختلاف‌نظرها از عبارات ساده و واضح بهره ببرند؛ بااین‌حال، بیر مسیر را کمی روشن‌تر و واضح‌تر پیموده و توانسته به‌خوبی هر توضیح یا توجیهی را با بیان مهم‌ترین تک‌علت ادا کند تا تفاوت میان بینش‌ها به‌خوبی آشکار شود. در عین‌حال، بیر به‌طرز تحسین‌برانگیزی جنبه‌های مختلف مناقشات و بحث‌ها را به تصویر می‌کشد. درواقع وی کوشیده هیچ‌یک از بحث‌های فنی، ملاحظات رگولاتوری و قانون‌گذاری، رویکردهای کوتاه‌مدت در مقابل رویکردهای بلندمدت توسعه را از قلم نیندازد و در عین‌حال، هسته اصلی بحث، یعنی نبرد برای ماهیت و روح پروتکل را به‌خوبی بکاود.

همان‌طور که اشاره شد نویسنده نشان داده چه تلاش عظیم و همت والایی داشته است. وی با قلم روان و گیرایی روایت کرده که زندگی واقعی‌اش چطور تحت تاثیر این دنیای دیجیتال قرار داشته و چطور گفت‌وگویی در ردیت (Reddit) یا توییتر (Twitter) گاه‌وبی‌گاه، مسیر زندگی وی را به مسیر دیگر برده است. برای نمونه، بیر پیام‌های مرموزی را در بلاک‌چین پیدا می‌کند و بی‌معطلی راهی هنگ‌کنگ می‌شود تا به‌ انباری برود و حقیقت را بفهمد یا این‌که کوه‌پیمایی و تفریحش را رها می‌کند تا به جلسه‌ای پشت درهای بسته برود. در مورد دیگری او هفته‌ای سخت را با بیماری به انجام وظایف شغلی و مدیریتی‌اش می‌پردازد و آخر همان هفته برای کنفرانسی به آن سوی اقیانوس اطلس پرواز می‌کند و دوشنبه بی‌استراحت به سر کارش بازمی‌گردد.

این کتاب نبردی را روایت می‌کند که در مواقعی هم هیجان‌انگیز و هم ناخوشایند بود. افراد تازه‌کار دنیای بلاک‌چین می‌توانند با این اثر بیر به‌خوبی در جریان درگیری ۲۰۱۷ قرار گیرند و شرایط امروز پروتکل‌ها و وضعیت حاکمیتی در جامعه‌ بیت کوین را بهتر درک کنند. رویدادهای UASF و NO2X و حواشی پیرامون آن‌ها، مهم‌ترین نشانه‌های روش حاکمیت منحصربه‌فرد بیت کوین هستند.

از نکات ظریف و زیرکانه‌ای که بیر به آن اشاره می‌کند، این است که بیت کوین واقعن ظرف مناسبی برای انتظارات، امیدها و رویاهای بیشتر افرادی است که می‌خواهند از اتوریته‌ صنعت مالی سنتی و فیات‌ها رهایی یابند. درنهایت، بلاکرهای کوچک‌ به‌سادگی در چهارچوبی روشن توانستند پیرامون این‌ سوال که «بیت کوین چه باید باشد؟»، منطق محکم‌تری ارایه دهند و مهارت بیشتری داشتند تا مسیری درست را ترسیم کنند. همیشه باید به یاد داشت که نقشه‌ راهی هماهنگ، واقع‌گرایانه و عملی و روایتی منسجم و منطقی به‌شدت قدرتمند و راه‌گشاست. شوربختانه، افراد کمی از سرمایه و تلاش‌های فکری صرف‌شده در بیت‌کوین قدردانی می‌کنند. این اثر به‌خوبی روشن می‌کند چه تلاش عظیمی صورت گرفته است.

کتاب به همان اندازه که تاریخچه‌ای از یک درگیری و بحث فنی بر سر بیت کوین است،به همان اندازه نیز داستان گروهی از بیت کوین‌ بازهاست که در برابر رویدادها و امواج مرتفع تلاش‌های فراوانی کرده‌اند و روایتی از رقابت گروه‌های مختلف است: ابتدا «گاوین ندرسون» (Gavin Anderson) و «مایک هرن» (Mike Hearn) با XT، سپس بیت‌کوین کلاسیک، بعد از آن آن‌لیمیتید (Unlimited) و بیت‌مین (Bitmain) و ماینرهای چینی. بیر کار تحسین‌برانگیزی را انجام داده است تا نکات ظریف و توضیحات قابل قبول برای رفتار همه‌ طرف‌های درگیر بیابد.

اثر بیر داستان گروهی از بیت کوین بازهاست که در برابر رویدادها و امواج مرتفع تلاش‌های فراوانی کرده‌اند.

امروزه، ما از تامل در مباحث و ایدئولوژی بلاکرهای بزرگ بهره‌های بسیاری برده‌ایم. درست است که محبوبیت بلاکرهای بزرگ کاهش یافته ولی این دسته فضای لازم را برای اجرای ایده‌های خود از طریق زنجیره‌هایی مانند BCH و BSV داشتند. تمام استدلال‌های فنی و حاکمیتی که این گروه برای شبکه‌ بیت کوین به‌طور ویژه در سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ طرح کردند، اکنون در دنیای واقعی آزمایش شده‌اند. زنجیره‌های بلاک بزرگ دقیقن با همان مشکلاتی درگیر بوده و هستند که بسیاری‌از متخصصان پیش‌بینی کرده بودند. آن‌ها نتوانستند «پذیرش تجاری»، روشی معنادار برای تعیین کارمزد و در نتیجه مدل امنیتی بلندمدت مناسب طراحی کنند و ارایه دهند و در بسیاری از مواقع با هزاران‌هزار اسپم نیز درگیرند. از این‌رو بدون هیچ غافل‌گیری‌، نود‌ها در زنجیره‌های بلاک با اندازه‌ بزرگ به‌سختی اجرا می‌شوند و این یعنی، کاربران عادی از خط اصلی و مدار قدرت به‌سرعت خارج می‌شوند. فلسفه و روش تکه‌تکه‌سازی که قرار بود به‌موجب آن مناقشات و مسایل پیرامون فورک‌ها را حل کند، به‌طور فزاینده‌ای به فورک‌های بیشتری منجر شد. ناگفته پیداست که این نتیجه و شرایط فقط پروتکل‌هایی را که به‌نفع اندازه‌ بزرگ بلاک‌ها تعریف شده‌اند، تحقیر کرده است.

همراهان سابق بلاکرهای بزرگ مانند «ویتالیک بوترین» (Vitalik Buterin) بنیان‌گذار اتریوم، اکنون تا حد زیادی از فلسفه‌ بلاک اندازه بزرگ فاصله می‌گیرند. اتریوم، در حال‌حاضر بر سیاست‌های پولی سالم، بازار کارمزد پایدار و مقیاس‌پذیری لایه‌ای از طریق تسویه‌ معوق (زنجیره‌های جانبی، جمع‌آوری‌ها و غیره) متمرکز است که یعنی همان حرکت به‌سوی فلسفه‌ بلاک‌های کوچک و محدود بیت‌کوین. این روند کاملن قابل پیش‌بینی بود آن‌هم با اقدام‌های ناروای «کریگ رایت» (Craig Steven Wright) که بلاکرهای بزرگ نتیجه‌ معکوس گرفتند. حرکاتی از این دست، آشکارا حقیقت جبهه‌ بلاک‌های بزرگ را به نمایش گذاشت. این جبهه برپایه‌ خشمی کور علیه هسته‌ مرکزی بیت‌کوین و تلاشی عجیب برای تصاحب نام و برند و کنترل پروتکل آن بود. درنهایت، بحث پیرامون مسایل فنی به‌صورت معناداری شکل نگرفت که بیر نیز به آن اشاره می‌کند.

جمله‌ «اجازه دهید بازار تصمیم بگیرد» برای سال‌ها شعار بلاکرهای بزرگ بود و بازار تصمیم خود را گرفت. به‌واقع باید گفت بلاکرهای کوچک که سال‌ها در برابر تلاش‌ها و ناسازگاری بلاکرهای بزرگ ایستادگی کردند، سزاوار سرود پیروزی‌اند. به‌درستی باید گفت که «تاریخ را فاتحان می‌نویسند».