پروژه‌ای که با ایده میم‌کوین آغاز و به راه‌حلی برای کاهش هزینه تراکنشهای بلاک‌چینی تبدیل شد
«دوزاری دیجیتال» که بر پایه ایده میم‌کوین آغاز شده بود، اکنون به بستری آموزشی و کاربردی برای آگاهی‌دهی و توسعه فناوری‌های بلاک‌چینی تبدیل شده‌است. «شاهین نورصالحی»، بنیان‌گذار این پروژه، از مسیر پرچالشی می‌گوید که از یک ایده ساده به طرحی جدی برای تغییر نگاه کاربران به ارزهای دیجیتال و کاهش هزینه‌های مبادلاتی رسیده‌است.
عناوین این مقاله:
«دوزاری دیجیتال» ابتدا به‌عنوان یک شوخی و بر پایه ایده میم‌کوین آغاز شد، اما با گذشت زمان و به‌ویژه با استقبال کاربران، مسیر خود را تغییر داد و به یک پروژه جدی‌تر تبدیل شد. هدف اصلی این پروژه در ابتدا ایجاد آگاهی و اطلاع‌رسانی در زمینه ارزهای دیجیتال بود. با این حال، پس از مدتی، سازنده این پروژه تصمیم گرفت سیستمی بزرگ‌تر راهاندازی کرده که به‌واسطه آن، هزینه تراکنشهای بلاک‌چینی را برای کاربران کاهش دهد.
در این راستا با شاهین نورصالحی که آغازگر پروژه دوزاری دیجیتال است، گفت‌وگو کردیم. او در ابتدای صحبت‌های خود درباره «دوزاری دیجیتال» توضیح داد: «این پروژه ابتدا به‌عنوان یک شوخی و بر پایه ایده میم‌کوین آغاز شد، اما به‌مرور زمان و به‌ویژه با استقبال کاربران، از حالت اولیه خود فاصله گرفت. در ابتدا هدف این پروژه ایجاد آگاهی و اطلاع‌رسانی بود؛ اما در مسیر پیشرفت پروژه، تصمیم گرفتیم بیشتر به ابعاد آموزشی توجه کنیم.» وی در پاسخ به این‌که ایده ایجاد دوزاری دیجیتال چگونه در ذهنش ایجاد شده، گفت: «در مدت زمان حدود پنج سالی که در زمینه بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال فعال هستم، یکی از دغدغه‌هایم همواره این بوده که چرا در ایران نتوانسته‌ایم در حوزه‌های مختلف بلاک‌چینی جز خریدوفروش فعالیت کنیم و کاربران و حتی تکنسین‌های فنی تنها به‌سمت ترید ارزهای دیجیتال هدایت شده‌اند؛ این درحالی‌است که حوزه کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) و ارزهای دیجیتال، بخش‌های مختلفی برای فعالیت دارد.» نورصالحی همچنین با اشاره به اقدامات بانک مرکزی و انتقاد از تلاش‌های بی‌سرانجام برای راهاندازی ریال دیجیتال بیان کرد: «طراحی‌های فعلی می‌تواند مشکلاتی از جمله نگرانی کاربران از حریم خصوصی را به‌دنبال داشته باشد. از این رو فکر راهاندازی دوزاری دیجیتال، در یک همایش بانکی به ذهنم خطور کرد؛ زمانی‌که متوجه شدم بسیاری از مدیران بانکی حتی به‌طور تجربی با کریپتوکارنسی آشنایی ندارند و این موضوع یک زنگ خطر برای سیستم بانکی و اقتصادی کشور است. به چالش کشیدن وضعیت موجود باعث شد با پروژه دوزاری دیجیتال، فضایی آموزشی ایجاد کرده و مشکلات موجود در حوزه ارز دیجیتال را بررسی کنیم.»
دوزاری دیجیتال؛ توکنی که قیمتش همیشه صفر است
وی در ادامه به موفقیت این پروژه در جلب‌توجه مردم اشاره کرد و افزود: «در حال حاضر تعداد هولدرهای دوزاری دیجیتال به حدود ۱۲۰۰ نفر رسیده‌است. این رشد سریع نشان‌دهنده پتانسیل این پروژه و علاقه‌مندی کاربران به این نوع از فعالیت‌های دیجیتال است. درواقع پروژه دوزاری دیجیتال با هدف تغییر فضای اقتصادی و بانکی کشور به‌سمت پذیرش تکنولوژی‌های جدید و ایجاد آگاهی در جامعه به راه افتاده‌است.» نورصالحی در ادامه به نگرانی‌های خود درباره خرید و فروش توکن دوزاری دیجیتال پرداخت و توضیح داد: «اگر این توکن به‌سمت خریدوفروش پیش می‌رفت، ممکن بود مشکلاتی ایجاد کند. این اتفاق به‌ویژه از آن جهت خطرناک است که افرادی با وعده‌های فریبنده به مردم پیشنهاد می‌دهند که یک توکن را امروز بخرند و با هولد کردن آن، روزی میلیاردر شوند، بدون آن‌که بنیان‌گذاران پروژه از این اتفاق خبر داشته باشند. این روند، مشابه روند دیگر میم‌کوین‌ها است که در آن، افراد به‌جای تمرکز بر اهداف واقعی پروژه، تنها به‌فکر خریدوفروش و کسب سود از افزایش قیمت‌ها هستند.» برای جلوگیری از این اتفاقات، نورصالحی با همفکری و مشارکت چند تن از افراد باتجربه و کهنه‌کار ایران در زمینه رمزارزها، تصمیم گرفت توکن دوزاری دیجیتال را به‌صورت یک پروژه با قیمت صفر نگه دارد و به هیچ وجه اجازه ندهد که قیمت آن افزایش یابد. او در این خصوص توضیح داد: «برای این منظور، مکانیزم خاصی تحت‌عنوان «استیبل زیرو» (Stable-Zero) طراحی کرده‌ایم که در وایت‌پیپر (White Paper) پروژه نیز توضیح داده شده‌است. این مکانیزم باعث می‌شود قیمت توکن همیشه صفر بماند و هیچ‌گاه امکان خریدوفروش آن وجود نداشته باشد. این کار برای جلوگیری از سواستفاده‌های احتمالی از توکن است و اطمینان می‌دهد که هیچ فردی نتواند این توکن را به‌عنوان یک دارایی قابل‌فروش به دیگران معرفی کند.» نورصالحی در پاسخ به این‌که چه نگرانی‌هایی از سوی بانک مرکزی و سایر نهادهای دولتی ممکن بود سد راه ادامه فعالیت دوزاری دیجیتال شود، گفت: «ما از ابتدا به‌دقت روی جنبه‌های قانونی و ریسک‌های پروژه فکر کرده بودیم؛ به همین دلیل توکن دوزاری به‌طور عمد طوری طراحی شده‌است که هیچ شباهتی به پول رسمی کشور ندارد و از واحد پولی IRR (ریال) هیچ استفاده‌ای نمیکند، بلکه به‌جای آن، از واژه 2ZR استفاده می‌کنیم که با ریال تفاوت دارد.» او ادامه داد: «برای جلوگیری از هرگونه برداشت اشتباه یا مشکل قانونی، قیمت توکن دوزاری را به‌عمد صفر قرار دادیم، برای این‌که به‌هیچ‌وجه اجازه ندهیم این توکن به ابزاری برای مبادله یا خریدوفروش تبدیل شود. درواقع دوزاری دیجیتال هیچ‌گاه قصد نداشته ابزاری برای خریدوفروش باشد؛ چون چنین اتفاقی می‌توانست باعث مشکلات زیادی از جمله تخلفات قانونی شود. به همین دلیل، از همان ابتدا با از بین بردن امکان قیمت‌گذاری و خریدوفروش، پروژه را از ریسک‌های احتمالی نجات دادیم.»
تلاش برای جا انداختن استفاده‌از کیف‌پول دیجیتال
با این حال، نورصالحی اعتراف کرد که این پروژه با چالش‌هایی نیز روبه‌رو بوده‌است. به‌ویژه در میان کسانی که سابقه خریدوفروش کریپتوکارنسی را داشتند؛ به این صورت که ممکن است این افراد حتی با وجود استفاده از کریپتوکارنسی، هرگز کیف‌پول دیجیتال برای خود نداشتند و تنها از اکانت‌های اکسچنج (پلتفرم‌های رمزارزی) برای نگه‌داری ارزهای دیجیتال خود استفاده می‌کردند. این موضوع باعث شد تا یکی از اهداف این پروژه، آموزش استفاده از کیف‌پول‌های دیجیتال و تفاوت آن با حساب‌های بانکی باشد. او در این خصوص توضیح داد: «این پروژه در ابتدا با هدف آموزش به مردم آغاز شد و ما تلاش کردیم به کاربران نشان دهیم که ارز دیجیتال باید در کیف‌پول شخصی نگه‌داری شود و نه در اکانت‌های اکسچنج. بنابراین هدف این پروژه نه‌تنها آموزش نحوه استفاده از ارز دیجیتال، بلکه ایجاد فضایی برای آگاهی‌‌رسانی درباره امنیت و کنترل شخصی دارایی‌های دیجیتال است.» نورصالحی در ادامه به چگونگی دریافت توکن دوزاری و روند ایردراپ آن پرداخت و توضیح داد: «برای دریافت توکن‌ها، کاربران باید از کیف‌پول توکن‌کیپر (TonKeeper) استفاده کنند، سپس آدرس کیف‌پول خود را وارد و درخواست ایردراپ کنند. از زمان آغاز به کار پروژه دوزاری دیجیتال، درخواست‌ها برای ایردراپ با استقبال زیادی روبه‌رو شد و تعداد درخواست‌ها به‌سرعت افزایش یافت. این موضوع به‌خصوص به‌دلیل هم‌زمانی آن با رویداد بانک مرکزی و جذابیت شوخی و تم طنزآمیز آن بود. به‌همین دلیل، در مدت ۲۴ ساعت، حدود ۱۲۰۰ آدرس درخواست دریافت توکن کردیم.»
او ادامه داد: «با این حال، هزینه تراکنش هر ایردراپ حدود ۲۵ سنت بود و این باعث می‌شد که هزینه‌ها به‌سرعت افزایش یابد. بنابراین، تیم پروژه تصمیم گرفت ایردراپ را محدود کند و اعلام کرد که به‌طور روزانه فقط تعدادی از درخواست‌ها را می‌پذیرد و توکن‌ها را بین افراد پخش می‌کند. همچنین در ادامه از کاربران خواستیم هزینه هر ایردراپ را بین سه تا پنج نفر از افراد تقسیم کنیم. حتی بعضی از افراد پیشنهاد دادند که خودشان هزینه تراکنش‌ها را بپردازند، بنابراین هزینه‌های اضافی برای پروژه کاهش یافت. در حال حاضر، هر کس که بخواهد توکن دوزاری دریافت کند، یا باید هزینه تراکنش را بپردازد، یا از گروه تلگرام پروژه استفاده کند و آدرس کیف‌پول خود را ارسال کرده تا توکن برایش ایردراپ شود.»
تالی باکس؛ راه‌حلی برای تراکنشهای کم‌هزینه
نورصالحی درباره آینده پروژه دوزاری دیجیتال و ادامه فعالیت‌هایش بیان کرد: «پروژه دوزاری از ابتدا با ایده‌ای شوخی آغاز شد، اما به‌تدریج به‌سمت یک پروژه جدی‌تر و تکنیکال‌تر پیش رفت. هزینه تراکنش برای هر ایردراپ دوزاری دیجیتال، ۲۵ سنت بود و این موضوع ما را به این فکر واداشت که صاحبان پلتفرم‌های بلاک‌چینی، این هزینه‌ها را دریافت می‌کنند و درواقع آن‌ها برنده ردوبدل شدن تراکنش بین کاربران هستند، نه کاربرانی که با پامپ و دامپ شدن کوین‌ها سود می‌کنند.» او ادامه داد: «به همین دلیل ما پروژه جدیدی به‌نام «تالی باکس» (Tally Box) تعریف کردیم. این پروژه از مفهومی به‌نام «تالی استیک» (Tally Stick) به‌معنای چوب‌خط که اولین ابزار شمارش بشر بوده، الهام گرفته‌است. تالی باکس هدف دارد با استفاده از یک بلاک‌چین یا پلتفرم متمرکز لایه دو، هزینه تراکنش کوین‌های خارجی را کاهش دهد. باتوجه به نگرانی‌های بانک مرکزی نسبت‌به خروج ارز از کشور، پروژه تالی باکس برای کاهش هزینه‌های تراکنش در بلاکچینهای خارجی طراحی شده است.»
نورصالحی درباره نحوه کار تالی باکس توضیح داد: «در این پروژه، توکن‌ها و کوین‌های مختلف می‌توانند به داخل سیستم لایه دو منتقل شوند و هزینه تراکنش‌ها به‌میزان چشمگیری به یک‌بیست‌وپنجم یعنی یک سنت کاهش می‌یابد. هدف اصلی این است که با استفاده از این پلتفرم، هزینه تراکنش‌ها و استفاده از کوین‌ها و توکن‌های بین‌المللی برای ایرانیان کاهش یابد و در عین حال بستری برای گسترش پروژه‌های بلاک‌چینی داخلی فراهم شود.» او به تفاوت این سیستم با اکسچنج‌های داخلی اشاره کرد و گفت: «سیستم تالی باکس همچنین به‌گونه‌ای طراحی شده‌است که هیچ‌گاه در فرآیند خریدوفروش ارز و کوین‌ها در اکسچنج‌های دیگر دخالت نمیکند، بلکه تنها به‌عنوان یک بستر مبادله عمل می‌کند که هزینه تراکنش‌ها را کاهش می‌دهد. این سیستم به‌نحوی طراحی شده که با دریافت هزینه تراکنش، هزینه‌های خود را پوشش می‌دهد و نیازی به درآمدهای اضافی نخواهد داشت.» نورصالحی به مزیت‌های پایدار این سیستم اشاره کرد و گفت: «اگر این سیستم به‌درستی پیاده‌سازی شود، امکان ورشکستگی آن وجود ندارد. به‌دلیل تخصصی بودن آن و دریافت هزینه‌های تراکنش، این سیستم همیشه قادر خواهد بود هزینه‌های جاری خود را پوشش دهد و از ورشکستگی جلوگیری کند. این ویژگی باعث می‌شود مردم با اطمینان بیشتری از این سیستم برای اهداف آموزشی یا سرعت دادن به مسیر زمان به بازار (Time to Market) استفاده کنند و هیچ نگرانی از بابت هزینه بالای تراکنش‌ها در بلاکچینهای لایه یک خود نداشته باشند.»