بایننس ارزهای لایه دوم اتریوم را بررسی کرد

عملکرد و چشم‌انداز بلاک‌چین‌های لا‌یه دو

بلاک‌چین‌های «لایه دو» (L2)، به‌سرعت در حال تغییر کارایی و ظاهر دنیای ارزهای دیجیتال هستند. با کاهش چشمگیر کارمزد و افزایش سرعت تراکنش‌، این فناوری‌ها به موتورهای جدید اکوسیستم بلاک‌چین (Blockchain) تبدیل شده‌اند. از بیت‌کوین (Bitcoin) تا اتریوم (Ethereum)، زنجیره‌های لایه دو نه‌تنها مشکل مقیاس‌پذیری را حل می‌کنند، بلکه با جذب میلیون‌ها کاربر جدید مرزهای نوآوری و دامنه کاربران این پروژه‌های بنیادی دنیای کریپتو را فراتر می‌برند. این مقاله به تبعیت از یک گزارش جامع صرافی بایننس (Binance) در این زمینه، به بررسی وضعیت بلاک‌چین‌های لایه دو در سال ۲۰۲۴ خواهد پرداخت.

نمای کلی بازار بلاک‌چین‌های لایه دو

اگرچه بلاک‌چین‌های پایه نظیر شبکه اصلی بیت‌کوین و اتریوم انقلاب بزرگی در حوزه فناوری و امور مالی ایجاد کرده‌اند، اما با چالش مقیاس‌پذیری مواجه هستند. این‌جاست که بلاک‌چین‌های لایه دو به‌عنوان یک راه‌حل ظاهر می‌شوند؛ طوری‌که با ایجاد شبکه‌های فرعی روی بلاک‌چین اصلی این پروژه‌ها، به‌طور چشم‌گیری سرعت و کارایی شبکه را افزایش و هزینه‌ها را کاهش می‌دهند.

روند روبه‌‌رشد این پروژه‌های لایه دو که از سال ۲۰۲۳ آغاز شده است، همچنان با قدرت ادامه دارد؛ طوری‌که «تی‌وی‌ال» (Total Value Locked – TVL) در شبکه‌های لایه دو به ۴۳ میلیارد دلار رسیده است که افزایش ۹۰ درصدی در شش‌ماهه اول سال جاری را نشان می‌دهد. این رشد چشم‌گیر به‌دنبال انتشار به‌روزرسانی 4844EIP- و ارتقای «دنکن» (Dencun) اتریوم رخ داد که هزینه‌های استفاده از «رول‌آپ‌ها» (Rollups) را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داد. همچنین این به‌روزرسانی باعث کاهش کارمزد تراکنش در پروژه‌های لایه دو تا ۹۶.۸ درصد شده است.

به‌طور کلی، در سال ۲۰۲۴ مفهوم «ماژولاریتی بلاک‌چین» (Blockchain Modularity) بسیار حایز اهمیت شده است؛ نوآوری که «قابلیت تفکیک یک سیستم بلاک‌چین به اجزای مستقل و قابل‌جایگزین» تعریف می‌شود و یک تحول بنیادی در صنعت بلاک‌چین به شمار می‌رود. در حفظ موقعیت اتریوم و به‌طور کلی اکوسیستم بلاک‌چین، شبکه‌های لایه دو به‌صورت کلیدی‌ موثر بوده‌اند؛ تعداد آدرس‌های فعال روزانه در شبکه اتریوم و شبکه‌های لایه‌ دو آن به حدود ۲.۱ میلیون رسیده که معادل برترین بلاک‌چین از نظر این شاخص یعنی ترون خواهد بود و از سولانا با ۱.۶ میلیون آدرس فعال روزانه بیشتر است.

فناوری رول‌آپ‌ مورد استفاده در شبکه‌های لایه دو اتریوم

رول‌آپ‌ها نوعی قراردادهای هوشمند در شبکه اتریوم هستند که تراکنش‌ها را در دسته‌های بزرگ پردازش و نتیجه نهایی را به زنجیره اصلی ارسال می‌کنند؛ این ابزارها در حقیقت با انتقال عملیات محاسباتی تراکنش‌ها به یک زنجیره جانبی، به مقیاس‌پذیری شبکه کمک می‌کنند. به طور کلی، دو نوع اصلی رول‌آپ وجود دارد:

رول‌آپ‌های خوش‌بینانه (Optimistic Rollups)

نمونه: پروژه‌های آپتیمیسم (Optimism) و آربیتروم (Arbitrum)

رول‌آپ‌های زی‌کی یا دانش‌ صفر (Zero-Knowledge Rollups)

نمونه: پروژه‌های «استارک‌نت» (StarkNet) و «پالیگان زی‌کی ای‌وی‌ام» (Polygon zkEVM)

رول‌آپ‌های خوش‌بینانه و دانش صفر هر دو به‌عنوان روش‌های مقیاس‌پذیری لایه دوم اتریوم طراحی شده‌اند. در سیستم رول‌آپ‌های خوش‌بینانه فرض بر این است که تمام تراکنش‌ها معتبر هستند، مگر این‌که خلاف آن به اثبات برسد. در مقابل، روش دانش صفر بر این مبنا عمل می‌کند که تمامی تراکنش‌ها تا زمانی‌که اعتبار آن‌ها به‌طور قطعی ثابت نشود، نادرست هستند. هر یک از این دو روش ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ به این صورت که رول‌آپ‌های خوش‌بینانه از توانایی پردازش سریع‌تر تراکنش‌ها و درعین‌حال رول‌آپ‌های دانش صفر از پتانسیل بالاتر در زمینه حفظ حریم خصوصی و امنیت برخوردار هستند.

«ارزش پول نقد به‌صورت واقعی در حال کاهش است و من کریپتو را به‌عنوان یک پول جایگزین برای آن می‌بینم. پول نقدی که اکثر سرمایه‌گذاران آن را امن‌ترین سرمایه‌گذاری می‌دانند، به نظر من بدترین سرمایه‌گذاری است.»

«ری دالیو» (Ray Dalio)
کارشناس مالی و سرمایه‌گذار ایالات متحده

رقابت در دنیای شبکه‌های لایه دو اتریوم

رقابت در بین بلاک‌چین‌های لایه دو اتریوم به‌طور قابل‌توجهی در حال او‌ج‌گیری است. راه‌اندازی شبکه لایه دو جدید «بلست» (Blast) در فوریه ۲۰۲۴ همراه با رشد سریع آربیتروم و «بیس» (Base) تاثیر زیادی بر بازار این نوآوری‌ها داشته است. باوجود این‌که پیش از راه‌اندازی بلست، رول‌آپ‌های دانش صفر به‌ویژه بعد از راه‌اندازی شبکه «زی‌کی‌‌ سینک ایرَ» (zk Sync Era) در مارس ۲۰۲۳ به‌تدریج سهم بازار خود را افزایش داده بودند، اما رشد آربیتروم و بیس به‌همراه رونمایی شبکه بلست باعث شد که رول‌آپ‌های خوش‌بینانه همچنان از نظر مالکیت سهم بازار شبکه‌های لایه‌ دو اتریوم، در صدر باقی بمانند.

همان‌طور که در جدول ۱ مشاهده می‌کنید، رول‌آپ‌های خوش‌بینانه سهم غالب بازار را از نظر تی‌وی‌ال با حدود ۸۰ درصد در اختیار دارند.

تی‌پی‌اس (TPS): این عدد نشان‌دهنده سرعت شبکه در پردازش تراکنش‌ها است. توجه داشته باشید ازآن‌جایی‌که داده‌های تی‌پی‌اس به‌صورت مداوم در حال تغییر هستند، ذکر تاریخ آخرین به‌روزرسانی برای مقایسه دقیق‌تر ضروری است.
تی‌وی‌ال (TVL): بیان‌گر مقدار کل ارزش قفل‌شده در شبکه است که میزان اعتماد کاربران به یک شبکه خاص را نیز منعکس می‌کند.

«فناوری بلاک‌چین تنها جهت تسویه اوراق بهادار نیست؛ بلکه ساختارهای بازار و حتی به طور اساسی معماری خود اینترنت را تغییر خواهد داد.»

«ابیگیل جانسون» (Abigail Johnson)
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری فیدیلیتی (Fidelity Investments)

مهم‌ترین شبکه‌های رول‌آپ خوش‌بینانه

در این بخش به چیستی و عملکرد برخی از برترین شبکه‌های لایه دو اتریوم که از فناوری رول‌آپ‌های خوش‌بینانه استفاده می‌کنند، خواهیم پرداخت:

۱. شبکه آربیتروم:

همان‌طور که در شکل ۳ مشاهده می‌کنید، زنجیره آربیتروم با ۳۳.۷ درصد سهم بازار، همچنان بالاترین میزان تی‌وی‌ال را در میان زنجیره‌های لایه دو اتریوم به خود اختصاص داده است. البته به‌دلیل رشد سریع بیس و ورود بلست، آربیتروم نسبت به آپتیمیسم در موقعیت ضعیف‌تری قرار دارد.

از سوی ‌دیگر، پروژه‌های جدیدی نظیر «ایپ‌چین» (ApeChain) و «انیمه‌چین» (Animechain) به ترتیب از تیم‌های فعال صنعت ان‌اف‌تی: «بورد ایپ یات کلاب» (Bored Ape Yacht Club) و «آزوکی» (Azuki) با استفاده از فناوری «اوربیت» (Orbit) در آربیتروم برای اجرای زنجیره‌های لایه ۳ درحال‌توسعه است. به همین خاطر، رقابت آربیتروم با آپتیمیسم در آینده ممکن است به موفقیت این زنجیره‌های برجسته جدید وابسته باشد.

بااین‌حال، نمودار شکل ۴ نشان می‌دهد که از نظر تراکنش‌های روزانه، در سال ۲۰۲۴ آربیتروم از بیس عقب مانده و در جایگاه دوم قرار گرفت. بیس به‌تازگی به بالاترین میزان تراکنش‌های روزانه خود با ۳.۵ میلیون تراکنش در تاریخ ۲۸ جون رسیده است؛ به‌علاوه بیس از نظر این شاخص، از زی‌کی‌‌ سینک ایر که در گذشته در رتبه دوم بود و برای برهه‌ای از سال ۲۰۲۳ بالاترین میزان تراکنش‌های روزانه را داشت، با اختلاف پیشی گرفته است.

بررسی وضعیت رمزارز ARB در آربیتروم

ای‌آر‌بی (ARB) توکن شبکه آربیتروم است. نمودار شکل پنج نشان می‌دهد که برخلاف پیشتازی آربیتروم در زمینه تی‌وی‌ال نسبت‌به سایر شبکه‌های لایه دو اتریوم، ارزش بازار توکن ARB در سطحی معادل با دیگر توکن‌های خوش‌بینانه باقی ‌مانده و در حال حاضر حدود ۲.۳ میلیارد دلار است؛ این میزان به‌طور تقریبی معادل ارزش بازار توکن ام‌ان‌تی (MNT) در پروژه منتل (Mantle) و کمی بالاتر از ارزش توکن او‌پی (OP) از آپتیمیسم است که در حال حاضر حدود ۱.۸ میلیارد دلار ارزش دارد.

۲. شبکه بیس:

این پروژه در سال ۲۰۲۴ با برتری یافتن نسبت‌به شبکه آپتیمیسم، به‌عنوان دومین بلاک‌چین لایه دو محبوب اتریوم پس از آربیتروم شناخته می‌شود. شبکه بیس راه‌حل اختصاصی صرافی کوین‌بیس (Coinbase) است که در آگوست ۲۰۲۳ راه‌اندازی و با استفاده از «او‌پی‌استک» ساخته شد. او‌پی‌استک شامل مجموعه‌ای از ابزارها و پروتکل‌های منبع‌باز می‌شود که برای ساخت و سفارشی‌سازی بلاک‌چین‌های لایه دو روی شبکه اتریوم طراحی شده است. به‌عبارت ساده‌تر، او‌پی‌استک مانند یک جعبه‌ابزار عمل می‌کند که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد بلاک‌چین‌های متناسب با ویژگی‌ها و عملکردهای دلخواه خود ایجاد کنند، بدون این‌که مجبور باشند همه‌ دستورات (هر آن‌چه که برای راه‌اندازی یک بلاک‌چین نیاز است) را از ابتدا برنامه‌نویسی کنند.
کارشناسان معتقدند پایداری پروژه بیس در نیمه اول سال ۲۰۲۴، بیان‌گر قدرت ماندگاری و رشد شبکه آن در آینده است؛ تنها یک سال پس از راه‌اندازی شبکه اصلی، بیس توانست تی‌وی‌ال شبکه خود را به بیش از ۱.۵ میلیارد دلار برساند. همچنین اکنون اکوسیستم زنجیره‌ای روبه‌رشد با بیش از ۲۰۰ برنامه غیرمتمرکز در خود جای داده است؛ طوری‌که بسیاری از آن‌ برنامه‌های غیرمتمرکز، بومی این زنجیره لایه دو هستند.

طبق نمودار شکل ۶، از ابتدای سال جاری تاکنون، زنجیره بیس به‌عنوان پردرآمدترین زنجیره لایه دو اتریوم شناخته می‌شود و در این دوره، درآمدی معادل ۴۲.۶ میلیون دلار ثبت کرده است. این رقم تقریبن دو برابر درآمد پروژه لایه دو «لینیا» (Linea) است که در رتبه دوم قرار دارد.

بیس رقیبی برای سولانا در بازار میم‌کوین‌ها

همچنین پروژه بیس به‌عنوان یک رقیب جدی برای سلطه سولانا در بازار میم‌کوین‌ها ظاهر شده است. اکوسیستم میم‌کوین‌ها در شبکه بیس در حال رشد است. در حال حاضر، کل ارزش بازار میم‌کوین‌ها حدود ۵۲ میلیارد دلار است که از این مقدار، میم‌کوین‌های بر بستر شبکه بیس حدود ۴ درصد را به خود اختصاص داده‌اند. این موضوع، میم‌کوین‌های بیس را در رتبه سوم بعد از میم‌کوین‌های سولانا قرار می‌دهد که ۱۴ درصد از بازار را در اختیار دارند. شبکه اتریوم از این نظر همچنان بزرگ‌ترین سهم از بازار میم‌کوین‌ها را دارد؛ طوری‌که در مجموع میم‌کوین‌های بومی اتریوم به‌صورت تقریبی از ۳۸ میلیارد دلار ارزش بازار برخوردار هستند.
میم‌کوین برت (Brett) که یک پروژه بومی از شبکه بیس است، در سال ۲۰۲۴ موفقیت بزرگی تجربه کرد؛ این میم‌کوین که در ۲۹ فوریه راه‌اندازی شد، در مدت کوتاهی به لیست ۱۰۰ توکن برتر بازار ارزهای دیجیتال راه یافت و توانست با بیش از ۱ میلیارد دلار ارزش بازار، جایگاه فعلی خود را در رتبه ۷۴ بازار تثبیت کند.

۳. شبکه آپتیمیسم:

با وجود این‌که راه‌حل لایه دو آپتیمیسم از نظر فعال بودن شبکه و تی‌وی‌ال، در مقایسه با زنجیره‌های لایه دو جدید مانند بیس و بلست مقداری ضعیف‌تر شده است، اما در برخی معیار‌های دیگر همچنان برترین لایه دو محسوب می‌شود؛ رشد سریع تازه‌واردان این حوزه نشان‌دهنده افزایش قابل‌توجه در پذیرش فناوری او‌پی‌استک و اکوسیستم «سوپرچین» (Superchain) است.

درحالی‌که آربیتروم همچنان به‌عنوان برترین زنجیره لایه دو اتریوم با بالاترین تی‌وی‌ال به مسیر خود ادامه می‌دهد و حدود ۲.۸ میلیارد دلار در قراردادهای هوشمند آن قفل شده، اما تی‌وی‌ال ترکیبی محبوب‌ترین بلاک‌چین‌های لایه دو مبتنی‌بر اکوسیستم آپتیمیسم یعنی «او‌پی‌ماینت» (OP Mainnet)، بیس و بلست، اکنون نسبت‌به اکوسیستم آربیتروم برتری یافته و به حدود ۳.۷ میلیارد دلار رسیده است.

با پیشرفت همکاری بین زنجیره‌‌ای در پروژه‌های لایه دو از طریق دو فناوری سوپرچین در آپتیمیسم و اوربیت در آربیتروم، ارزیابی رقابت بین آربیتروم و آپتیمیسم، نیازمند مقایسه شاخص‌های ترکیبی تمامی اکوسیستم‌های استفاده‌کننده از نوآوری «استیکینگ» (Staking) خواهد بود؛ استیکینگ به‌ نوعی مشارکت و سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها اشاره دارد که در آن سرمایه‌گذار از طریق خرید ارزهای دیجیتال و قفل‌‌کردن آن‌‌ها به‌منظور پشتیبانی از عملکرد شبکه‌های بلاک‌چین، سود می‌برد.

از نظر مدل کسب‌وکار و درآمد، آپتیمیسم که با رشد نمایی پروژه بیس تقویت شده است، در سال ۲۰۲۴ عملکرد خوبی خواهد داشت. بر اساس یک توافق جاری بین بیس (که از او‌پی استک استفاده می‌کند) و پروژه آپتیمیسم، بیس موظف است که ۲.۵ درصد از درآمد خود یا ۱۵ درصد از سود خالص خود (هر کدام بیشتر باشد) را به مجموعه آپتیمیسم پرداخت کند. در ازای این همکاری، بیس طی یک دوره شش‌ساله تا ۱۱۸ میلیون توکن او‌پی به ارزش ۱۷۵ میلیون دلار دریافت خواهد کرد.

طبق این توافق، با توجه به این‌که بیس تاکنون حدود ۳۵ میلیون دلار سود کسب کرده است، مجموعه آپتیمیسم می‌تواند علاوه بر حدود ۱۳ میلیون دلار سود خود از شبکه او‌پی‌ماینت (شبکه اصلی راه‌حل لایه دو آپتیمیسم)، ۵.۲۵ میلیون دلار درآمد اضافی برای نیمه اول سال به ثبت برساند.

«اگر کریپتو موفق می‌شود، فقط به این دلیل نیست که افراد را توانمند می‌کند، بلکه به این دلیل است که موسسات را توانمند می‌کند.»

«ویتالیک بوترین» (Vitalik Buterin) بنیان‌گذار اتریوم

عملکرد روبه‌رشد آپتیمیسم با مکانیزم جدید اثبات خطا

به طور کلی، زمانی‌که یک کاربر تراکنشی را به شبکه‌ای مبتنی‌بر رول‌آپ ارسال می‌کند، آن تراکنش با تراکنش‌های دیگر کاربران ترکیب و به اتریوم منتقل می‌شود؛ سپس این بسته‌های تراکنش به‌صورت جمعی در دفتر کل بلاک‌چین لایه یک اتریوم ثبت می‌شوند. این کار امکان انجام تراکنش‌های سریع‌تر و با هزینه‌های به‌مراتب کمتر را به کاربران می‌دهد. در این مسیر، طبق نوآوری جدید آپتیمیسم تراکنش‌های رول‌آپ با استفاده از مکانیزم «اثبات خطا» (Fault Proof)، یکی از روش‌های رمزنگاری، تامین امنیت می‌شوند؛ مکانیزمی که اجازه بررسی و تایید صحت جزییات تراکنش‌های ثبت‌شده در شبکه اتریوم را می‌دهد.

بدون استفاده از روش اثبات خطا، سپرده‌گذاران (استیکرها) در آپتیمیسم مجبور بودند به سیستم امنیتی رول‌آپ آن شبکه برای بازگشت وجوه خود اعتماد کنند؛ سیستمی که مستعد خطای انسانی بود. با معرفی مکانیزم اثبات‌ خطا، کاربران تنها با اعتماد به شبکه اتریوم، امنیت تراکنش‌های خود را افزایش می‌دهند. همچنین با استقرار این مکانیزم در شبکه اصلی آپتیمیسم، سایر زنجیره‌هایی که از فناوری او‌پی آپتیمیسم استفاده می‌کنند (مانند بیس و بلست) به این فناوری دسترسی خواهند داشت. به‌علاوه گزارش بایننس نشان می‌دهد پروژه آپتیمیسم قصد دارد برای دست‌یابی به چشم‌انداز فناوری سوپرچین به سمت دسترسی به ویژگی‌های زیر حرکت کند:

افزایش تعداد زنجیره‌هایی که به‌طور فعال از اکوسیستم اوپی استفاده می‌کنند، می‌تواند زمینه‌ساز تحقق اهداف بلندمدت سوپرچین در آپتیمیسم‌ باشد. توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بین‌زنجیره‌ای جدید با استفاده از چندین زنجیره اوپی برای تامین نقدینگی، هم‌زمان با حذف فرآیند پل‌زنی برای کاربران نهایی اتفاق بسیار مهمی است. این رویکرد باعث کاهش پیچیدگی یادگیری و مهارت‌اندوزی لازم برای راه‌اندازی یک سوپرچین و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مرتبط‌با آن و در نتیجه دست‌یابی به پذیرش گسترده است.
در جدول زیر، زنجیره‌های مختلف بلاک‌چینی ساخته‌شده روی اوپی‌استک وجود دارد: طوری‌که بر اساس نوع کاربرد (حوزه اصلی فعالیت هر زنجیره)، تعداد تراکنش‌های تجمعی (تعداد کل تراکنش‌هایی که تا تاریخ مشخص در هر زنجیره انجام شده است) و تعداد آدرس‌های منحصربه‌فرد تجمعی فهرست شده‌اند.

زنجیره‌های مبتنی‌بر او‌پی استک در حوزه‌های مختلفی مانند دیفای، ان‌اف‌تی‌، بازی و شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

او‌پی‌ماینت و بیس:

این دو زنجیره از نظر تعداد تراکنش و آدرس منحصربه‌فرد در صدر جدول قرار دارند که نشان‌دهنده محبوبیت بالای آن‌ها است.

سلو (CELO):

این زنجیره با تمرکز بر فضای دیفای و هدف قرار دادن کاربران تلفن همراه پتانسیل بالایی برای رشد در حوزه مالی غیرمتمرکز دارد. در ماه می ۲۰۲۴، جامعه سلو تصمیم گرفت زنجیره لایه یک خود را به اکوسیستم اتریوم به‌عنوان یک زنجیره لایه دو منتقل و از او‌پی استک استفاده کند.

زورا نتورک (Zora Network):

این زنجیره به‌عنوان یک پلتفرم تخصصی برای توکن‌های ان‌اف‌تی شناخته می‌شود و در این حوزه فعالیت می‌کند.

«امروزه، فناوری بلاک‌چین به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی در توسعه متاورس در نظر گرفته می‌شود، زیرا امکان ایجاد اقتصاد دیجیتال غیرمتمرکز و مالکیت دارایی‌های مجازی را فراهم می‌کند.»

«نیل استفنسون» (Neal Stephenson) نویسنده اهل ایالات متحده آمریکا

این داده‌ها نشان‌دهنده رشد قابل‌توجه زنجیره‌های مبتنی‌بر اوپی‌‌استک در اکوسیستم بلاک‌چین و توانایی آن‌ها در جذب تعداد زیادی از کاربران و تراکنش‌ها است. همچنین راه‌اندازی پروژه «انشنت‌ایت» (Ancient8) به عنوان یک شبکه لایه دو اتریوم و متمرکز بر بازی‌های آنلاین گامی مهم در افزایش کارایی اکوسیستم اوپی‌‌استک محسوب می‌شود؛ این پروژه پس از ۱۰ ماه فعالیت آزمایشی در شبکه تست‌نت که از سپتامبر ۲۰۲۳ آغاز شد، شبکه اصلی خود را در فوریه ۲۰۲۴ به‌طور رسمی راه‌اندازی کرد.

انشنت‌ایت از اوپی‌ستک بهره می‌برد و از شبکه «سلستیا» (Celestia) به‌عنوان لایه تامین داده استفاده می‌کند. هدف این پروژه حل چالش‌های مقیاس‌پذیری و پذیرش بازی‌های بلاک‌چین‌محور و برنامه‌های غیرمتمرکز برای مصرف‌کننده است. به این ترتیب، تاکنون توانسته با پنج بازی معروف این حوزه همکاری کند.

۴. شبکه بلست:

در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۳، «پاکمن» (Pacman)، یک توسعه‌دهنده ناشناس دنیای کریپتو در ایکس و بنیان‌گذار پلتفرم «بلر» (Blur) که بازاری برای خریدوفروش ان‌اف‌تی است، از راه‌اندازی بلاک‌چین لایه دو بلست خبر داد. بلافاصله پس از آن، تیم بلر امکان واریز اتریوم به بریج بلست را برای کاربران فراهم کردند و وعده دادند که پس از راه‌اندازی شبکه اصلی بلست، یک ایردراپ «اهدای توکن» در انتظار کاربران خواهد بود. این انگیزه ایردراپ باعث جذب سرمایه به ارزش بیش از ۲ میلیارد دلار به بریج بلست، حتی قبل از راه‌اندازی شبکه اصلی شد.

کمپین‌های تبلیغاتی و ایردراپ‌ موردنظر، به همراه شهرت قوی تیم بلر در دنیای ان‌اف‌تی و ساخت محصولات قابل‌اعتماد این حوزه، در کنار حمایت شرکت سرمایه‌گذاری معتبر «پارادایم» (Paradigm)، شرایطی ایده‌آل برای تبدیل بلست به یکی از بهترین راه‌اندازی‌های لایه دو اتریوم تاکنون فراهم کرد.

نحوه عملکرد شبکه بلست

پروژه بلست، شبکه لایه دوم خود را با بهره‌گیری از او‌پی‌استک ساخته و ویژگی کلیدی آن، سودرسانی خودکار به کاربرانی است که اتریوم یا استیبل‌کوین بومی بلست با نماد «یو‌اس‌دی‌بی» (USDB) را در کیف‌پول‌های خود نگه‌داری می‌کنند.

در این پروژه، برای دارندگان اتریوم، سود استیکینگ لایه یک ابتدا از طریق پلتفرم دیفای «لیدو» (Lido) ایجاد و به‌طور خودکار از طریق دوباره آزادسازی کوین‌های اتریوم در بلست به کاربران منتقل می‌شود. همچنین کاربرانی که استیبل‌کوین‌ها را به بریج بلست واریز می‌کنند، توکن یو‌اس‌دی‌بی دریافت خواهند کرد. سپس سود سپرده‌گذاری توکن‌های یو‌اس‌دی‌بی از پروتکل «تی‌بیل» (T-Bill) در زنجیره «میکر داوو» (MakerDAO) پرداخت می‌شود. هنگام بازگشت به لایه اصلی اتریوم، یو‌اس‌دی‌بی می‌تواند به استیبل‌کوین «دای» (DAI) تبدیل شود.

پس از راه‌اندازی شبکه اصلی در ۲۹ فوریه ۲۰۲۴، بلست اعلام کرد که کمپین خود را ادامه و به کاربران فرصتی برای افزایش سرمایه‌گذاری‌های خود از طریق تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز درون‌زنجیره‌ای می‌دهد. این کمپین موفقیت بزرگی بود و همان‌طور که در نمودار شکل ۸ مشاهده می‌شود، شبکه اصلی بلست در ژوئن ۲۰۲۴ به جایگاه دوم از نظر تی‌وی‌ال در بین رول‌آپ‌های اتریوم رسید. با وجود این، پس از اتمام ایردراپ، شاهد کاهش میزان سرمایه‌گذاری قفل‌شده در بلست به کمتر از سطح شبکه بیس هستیم. قدرت بلست در حفظ ارزش قفل‌شده و فعالیت‌های خود پس از دوره ایردراپ تا پایان سال جاری، می‌تواند نشانه‌ای از پایداری و وفاداری کاربران اولیه آن باشد.

ایردراپ توکن‌های بلست

توزیع توکن‌های بلست به جامعه کاربران اولیه این پلتفرم در تاریخ ۲۶ ژوئن انجام شد و ۵۰ درصد توکن‌های این پروژه، به‌عنوان ایردراپ در بین جامعه آن در نظر گرفته شده است که به این صورت تقسیم می‌شوند: ۷ درصد از کل عرضه به کاربرانی که دارایی‌های خود را به پلتفرم بلست منتقل کرده بودند و ۷ درصد دیگر به کاربران تعامل‌کننده با برنامه‌های غیرمتمرکز بلست تعلق گرفت. همچنین ۳۶ درصد باقی‌مانده از عرضه از طریق کمپین‌های تشویقی آینده توزیع خواهد شد. ارزش اولیه ایردراپ بلست با قیمت کنونی توکن‌ها که حدود ۰.۰۱۴ دلار به‌ازای هر توکن است، به‌طور تقریبی ۱۹۰.۵ میلیون دلار برآورد می‌شود. در زمان نگارش این مطلب، ارزش بازار در حال گردش بلست معادل ۲۳۸ میلیون دلار است و ارزش کل آن (با فرض وجود تمام توکن‌های قابل‌عرضه) به ۱.۳۶ میلیارد دلار می‌رسد.

فاز بعدی بلست

توزیع توکن‌های بلست در تاریخ ۲۶ ژوئن پایان فاز یک خود را تیک زد. در فاز بعدی، بنیاد بلست اعلام کرده است که کیف‌پول اختصاصی دسکتاپ و موبایلی را برای کاربران بومی این شبکه ایجاد خواهد کرد. پروژه بلست قصد دارد یک پلتفرم بلاک‌چینی کاملن یکپارچه و خودکفا ایجاد کند که شامل تمام لایه‌های موردنیاز برای اجرای یک شبکه بلاک‌چینی از جمله لایه اجماع، قراردادهای هوشمند و لایه اپلیکیشن باشد.

«امنیت بلاک‌چین، مانند یک قلعه است. اگر یک نقطه ضعف وجود داشته باشد، کل سیستم در خطر است.»

ویتالیک بوترین مهم‌ترین شبکه‌های رول‌آپ دانش صفر

اگرچه رول‌آپ‌های دانش صفر در مقایسه با رول‌آپ‌های خوش‌بینانه از نظر شاخص‌های زنجیره‌ای ضعیف‌تر هستند، اما شبکه زی‌کی‌‌ سینک ایر و دیگر رول‌آپ‌های دانش صفر در نیمه اول سال ۲۰۲۴ رویدادهای مهمی را تجربه کرده‌اند.

۱. ایردراپ توکن زی‌کی:

در ۱۷ ژوئن ۲۰۲۴، شبکه زی‌کی‌‌ سینک‌ایر توزیع توکن‌های زی‌کی (ZK) خود را بین کاربران اولیه زنجیره‌های لایه دو آغاز کرد. این توکن باارزش بازار اولیه معادل ۸۰۰ میلیون دلار و ارزش کل ۴.۵ میلیارد دلار به بازار عرضه شد. از زمان عرضه، قیمت توکن در بازه ۰.۱۵ تا ۰.۱۸ دلار تثبیت شد و ارزش بازار در گردش آن به حدود ۶۷۰ میلیون دلار رسید. این مقدار اندکی کمتر از ارزش بازار در گردش توکن «استارک» (STRK) در شبکه لایه دو استارک‌نت است که در حال حاضر نزدیک به ۹۰۰ میلیون دلار ارزش دارد.

عملکرد زی‌کی سینک ایر و تکنولوژی آن

پروژه زی‌کی سینک‌ایر توسط تیم «متر لبز» (Matter Labs) توسعه یافته است. همچنین در بطن درونی پروژه، توسط سه بخش شامل شورای امنیت، نگهبانان و بنیاد «توکن اسمبلی» (Token Assembly) هدایت می‌شود؛ توکن اسمبلی به‌عنوان یک نهاد حاکمیتی مبتنی‌بر بلاک‌چین، سیستمی به نام «زی‌کی نیشن» (ZK Nation) را تشکیل می‌دهد. سپس پیشنهادها و ابتکارات تحت مدیریت پروتکل، توکن و سیستم‌های حاکمیتی زی‌کی سینک را بررسی و تصویب می‌کند و بدین ترتیب فرآیند تصمیم‌گیری و همکاری را تقویت می‌بخشد.

متر لبز در این پروژه تکنولوژی جدیدی به‌ نام «الاستیک چین» (Elastic Chain) معرفی می‌کند. الاستیک چین به‌عنوان بخشی از نقشه راه جدید «زی‌کی سینک تری» (۳.۰ ZKsync) در نظر گرفته می‌شود که هدف آن توانمندسازی توسعه‌دهندگان جهت ایجاد بلاک‌چین‌های سفارشی خود با استفاده از فناوری زی‌کی سینک است؛ طوری‌که این بلاک‌چین‌های سفارشی می‌توانند از طریق الاستیک چین به همدیگر متصل شوند و از این طریق تجربه کاربری یکپارچه و مشابه استفاده از یک زنجیره واحد ارایه دهند. تکنولوژی الاستیک چین شباهت‌های زیادی به فناوری استفاده‌شده در پروژه پالیگان دارد. از این رو، کارشناسان معتقدند این پروژه می‌تواند با پالیگان رقابت کند.

۲. شبکه «اسکرول» (Scroll):

پروژه لایه دو دیگری از اتریوم که از فناوری دانش صفر استفاده می‌کند، اسکرول نام دارد که در اکتبر ۲۰۲۳ راه‌اندازی شد. اسکرول شاهد رشد چشم‌گیری در میزان تی‌وی‌ال خود در سال جاری بوده است. بخش عمده‌ای از این رشد به شروع یک کمپین تبلیغاتی از این پروژه در ماه می برمی‌گردد؛ در این کمپین، کاربران بابت انتقال دارایی‌ها به شبکه لایه دو اسکرول و تعامل با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز آن، امتیازاتی در قالب «اسکرول مارک» (Scroll Marks) دریافت می‌کردند.
تی‌وی‌ال اسکرول اکنون به حدود ۴۳۰ میلیون دلار رسیده و در این گروه جایگاه دوم پس از لینیا را گرفته است؛ در حال حاضر، اسکرول بیش از ۳۰ درصد از کل تی‌وی‌ال در تمامی زنجیره‌های لایه دو رول‌آپ مبتنی‌بر فناوری دانش صفر را به خود اختصاص داده است.

در میان عرضه متعدد توکن‌ رول‌آپ‌های دانش صفر در سال ۲۰۲۴، شبکه اسکرول وعده داده که ایردراپ توکن اسکرول به‌عنوان یک رویداد برجسته مورد توجه قرار خواهد گرفت.

«اکثر کاربرانی که از طریق دستگاه‌های تلفن همراه به دنیای مجازی موجود ما دسترسی دارند، این کار را از طریق پورتال‌هایی انجام می‌دهند که در نهایت خارج از کنترل ما هستند.»

«مارک زاکربرگ» (Mark Zuckerberg) مدیرعامل متا (Meta)

۳. شبکه لینیا:

این پروژه لایه دو اتریوم در اوت ۲۰۲۳، توسط شرکت «کانسنسیس» (ConsenSys)، یک نهاد تاثیر‌گذار در صنعت کریپتو، راه‌اندازی شد. لینیا یک راه‌حل پیشرفته بلاک‌چین لایه دو به‌صورت رول‌آپ دانش صفر است که به‌طور قابل‌توجهی سرعت، مقیاس‌پذیری و هزینه‌های تراکنش‌ را در شبکه اتریوم بهبود می‌بخشد. از زمان راه‌اندازی در سال گذشته، شاهد رشد قابل‌توجهی در پذیرش بوده که اغلب به‌دلیل آغاز کمپین امتیازدهی آن از ماه می است.

کمپین امتیازدهی لینیا

این کمپین که به «لینیا سرج» (Linea Surge) مشهور است یک برنامه امتیازمحور دارد و به کاربران در ازای نگه‌داری دارایی‌ها در پلتفرم لینیا توکن‌های رایگان «زیرو» (ZERO) پاداش می‌دهد. کمپین امتیازدهی لینیا سرج تاکنون موفقیت چشم‌گیری داشته است. بلافاصله پس از آغاز فاز اول این کمپین در ماه می، تی‌وی‌ال لینیا بیش از دو برابر شد و از دیگر رقبای خود در مجموعه رول‌آپ‌های دانش‌صفر پیشی گرفت. از آغاز سال ۲۰۲۴، تی‌وی‌ال لینیا بیش از ۱۲ برابر افزایش یافته و از حدود ۵۵ میلیون دلار به بیش از ۷۰۰ میلیون دلار رسیده است. رشد این شاخص در لینیا به‌طور قابل‌توجهی از رشد آن در اسکرول که در اوایل سال جاری کمپین امتیازدهی خود را آغاز کرده، بیشتر شده است.

۴. شبکه استارک‌نت:

استارک‌نت یک رول‌آپ دانش‌ صفر بدون نیاز به مجوز روی بلاک‌چین اتریوم است که از زبان برنامه‌نویسی و ماشین مجازی «کایرو» (Cairo) استفاده می‌کند. این ماشین مجازی برای اثبات‌‌های مبتنی‌بر سیستم‌ «استارک» (STARK) که به کاربران امکان می‌دهد بدون افشای داده‌ها صحت محاسبات را اثبات کنند، بهینه‌سازی شده‌ است. تیم «استارک‌ویر» (Starkware) به‌عنوان توسعه‌دهنده این پروژه معتقد است استارک‌نت این پتانسیل را دارد که به کاربردی‌ترین رول‌آپ زی‌کی تبدیل شود.

ایردراپ توکن STRK

استارک‌نت در تاریخ ۲۰ فوریه ۲۰۲۴، توکن STRK خود را توزیع کرد و به اولین رول‌آپ دانش‌ صفر تبدیل شد که یک توکن راه‌اندازی کرده است؛ البته این توکن زمانی اولین فرض می‌شود که «متیک» (MATIC) از پالیگان را که در سال ۲۰۱۷ به‌عنوان یکی از زنجیره‌های جانبی اتریوم شروع به کار کرد، عضو این‌ گروه فرض نکنیم. توکن STRK با ارزش بازار اولیه تقریبن ۱.۴ میلیارد دلار و ارزش کل بازار ۱۰.۹۵ میلیارد دلار عرضه شد. در حال حاضر، قیمت توکن STRK در حدود ۰.۶۸ دلار و ارزش بازار در گردش آن حدود ۸۹۴ میلیون دلار است.

عملکرد استارک‌نت و آماده‌سازی آن برای معاملات موازی

در ماه مارس تیم استارک‌نت برنامه‌هایی را برای پیاده‌سازی معاملات موازی به‌عنوان بخشی از نقشه راه ۲۰۲۴ خود اعلام کرد. به گفته «ایلی بن ساسون» (Eli Ben Sasson)، رییس و مدیرعامل استارک‌ویر، شبکه استارک‌نت با استفاده از طرح‌های جدید خود، به قابلیت‌های اجرای موازی مجهز خواهد شد.

عملکرد موازی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی کارایی و مقیاس‌پذیری یک شبکه بلاک‌چین را افزایش دهد. این طرح قرار است مشابه با نحوه استفاده سولانا از قابلیت اجرای موازی معاملات برای پردازش هم‌زمان چندین معامله، شبکه استارک‌نت را به‌عنوان یک لایه دو با کارایی بالا جهت افزایش سرعت و مقیاس‌پذیری تراکنش‌ها معرفی کند. با اتخاذ تکنیک‌های مشابه برای اجرای موازی، استارک‌نت می‌تواند به سطوح مشابهی از توان عملیاتی دست یافته و به گزینه‌ای رقابتی برای توسعه‌دهندگان مکانیسم‌های اتریوم تبدیل شود.

«امنیت، پایه و اساس هر سیستم مالی بوده و بلاک‌چین نیز از این قاعده مستثنی نیست. ما باید به‌طور مداوم برای بهبود امنیت شبکه‌های بلاک‌چین تلاش کنیم.»

«چارلز هاسکینسون» (Charles Hoskinson) بنیان‌گذار کاردانو (Cardano)

۵. شبکه پالیگان زی‌کی ای‌وی‌ام:

در ژانویه ۲۰۲۴، تیم پروژه پالیگان (که خود یکی از بلاک‌چین‌های جانبی اتریوم با هدف افزایش مقیاس‌پذیری شبکه است) از نظریه و ابتکار «لایه تجمعی» یا «اگ‌لَیر» (Agglayer) خود رونمایی کرد. این ابتکار با هدف یکپارچه‌سازی بلاک‌چین‌های تقسیم‌شده و مجزای این صنعت معرفی شده و درست مانند یک شبکه واحد عمل می‌کند. لایه تجمعی برای ایجاد امنیت زنجیره‌های لایه یک و لایه دو متصل به خود، از فناوری دانش‌ صفر استفاده می‌کند. برای درک بهتر عملکرد این ابتکار، می‌توانید اختراع «پروتکل کنترل انتقال/پروتکل اینترنت» (TCP/IP) در دنیای وب را تصور کنید که امکان یکپارچه‌سازی و بی‌وقفه کارکردن شبکه‌ جهانی اینترنت را ایجاد کرد.

لایه تجمعی به‌عنوان یک پروتکل غیرمتمرکز، دو عملکرد کلیدی زیر را انجام می‌دهد:

۱. جمع‌آوری اثبات‌های زی‌کی از تمام زنجیره‌های متصل

۲. تضمین امنیت معاملات بین زنجیره‌ای و تقریبن آنی

شبکه پالیگان که در حال حاضر حدود ۱۴ میلیون دلار تی‌وی‌ال دارد، اولین زنجیره‌ متعلق به لایه تجمعی است. همچنین «استار نتورک» (Astar Network) به‌عنوان دومین شبکه‌ای شناخته می‌شود که با لایه تجمعی پالیگان ادغام شده است. استار نتورک یکی از پروژه‌های پیشرو بومی اکوسیستم پولکادات است که در مارس سال جاری، زنجیره دانش صفر خود را راه‌اندازی و در آن از سرویس «کیت توسعه زنجیره‌ای» (CDK) پالیگان استفاده کرد. کیت توسعه زنجیره‌ای پالیگان، ابزاری ماژولار و متن‌باز است که در ساخت شبکه‌های لایه دو مبتنی‌بر اثبات‌ دانش ‌صفر کاربرد دارد.

چشم‌انداز بلاک‌چین با شبکه‌های لایه دو

واضح است که بررسی تمام پروژه‌های لایه دو دنیای رمزارزها در یک مقاله نمی‌گنجد؛ بنابراین در این گزارش به بررسی برخی از مهم‌ترین‌ها پرداختیم که در سال ۲۰۲۴ گام‌های مهمی برداشته‌اند. هرچند تمام شبکه‌های لایه‌ دو بررسی‌شده در این گزارش هدف مشترکی را دنبال می‌کنند؛ اما تفاوت ظریف آن‌ها در نحوه جمع‌آوری داده‌ها باعث شده که شاهد گونه‌های مختلفی نظیر رول‌آپ‌های خوش‌بینانه و دانش صفر باشیم. با وجود این‌که رول‌آپ‌های خوش‌بینانه به‌طور یکتا برای اتریوم طراحی شده‌اند، اما با مزایای خود می‌توانند در سایر پلتفرم‌ها نیز استفاده شوند. محبوب‌ترین پروژه‌های این گروه شبکه‌های آربیتروم و آپتیمیسم هستند که در گزارش ما معرفی شدند.

سخن پایانی

در پایان می‌توان گفت در سال ۲۰۲۴ بلاک‌چین‌های لایه دو نقش بسزایی در بهبود عملکرد و مقیاس‌پذیری پروژه‌های مبتنی‌بر بلاک‌چین ایفا کرده‌اند. این فناوری‌ها با ارایه تراکنش‌های سریع‌تر و هزینه‌های کم‌تر توانسته‌اند موانع موجود در پذیرش گسترده بلاک‌چین را کاهش دهند و کاربردهای متنوع‌تری در حوزه‌های مالی و غیرمالی ایجاد کنند. علاوه بر این، افزایش همکاری‌ها و توسعه استانداردهای مشترک میان پروژه‌های مختلف لایه دو، به تقویت امنیت و قابلیت اعتماد این سیستم‌ها کمک شایانی می‌کند. در مجموع، پیشرفت‌های حاصل‌شده در بلاک‌چین‌های لایه دو طی این سال، نشان‌دهنده رشد پایدار و آینده‌دار فناوری بلاک‌چین در اقتصاد جهانی خواهد بود.

منبع

https://www.binance.com/en/research/analysis/half-year-report-2024